Türkiye de Yaşlanma Çalışmaları Dün, Bugün, Yarın

Abstract

Öz: Türkiye'nin son 25 yıllık dönemi değerlendirildiğinde, demografik dönüşümün çarpıcı hızı oldukça dikkat çekicidir. Demografik dönüşüm sürecinin önemli etkilerinden birisi de yaşlanma alanında ortaya çıkmaktadır. Ancak, yaşlanma Türkiye akademisinin gündeminde ne düzeyde ilgi çeken bir konudur? Yaşlanma meselesi, Türkiye'nin sosyo-politik gündeminde kendine nasıl yer bulabilir? Yaşlanma çalışmalarına ilişkin kapsayıcı bir gündemin temel bileşenleri nelerden oluşmalıdır? Bu makalede yukarıdaki sorulara yanıt vermek üzere, 2012 ile 2017 yılları arasında sosyal bilimler yazınında yaşlanma konusunda yayımlanmış tüm çalışmaların içerik analizi gerçekleştirilmektedir. Türkiye'de yaşlanmaya ilişkin yayımlanmış mevcut çalışmaların analizleri, eğitim, araştırma ve sosyal politika bağlamında bir gündem oluşturulmasına katkı sunabilecektir. Bulgular; ayrımcılık, yoksulluk, yerinde yaşlanma, toplumsal cinsiyet, göç, kırsal yaşlanma ve kent çalışmaları gibi uluslararası yaşlanma literatüründe sıkça ele alınan temaların, Türkiye'de aynı ilgiyle çalışılmadığını göstermektedir. Yaşlanma alanında, kurumsallaşmış aktörlerin rasyonel olarak belirlediği akademik eğilimlerden ziyade hastalık-sağlık dikotomisi etrafında çalışmaların ağırlık kazandığı dikkat çekmektedir.

The Geographies of ageing: Progress, debates and research agenda in geographical gerontology

“…Az sayıdaki beşeri coğrafyacının ilgi gösterdiği yaşlanmanın coğrafyalarına ilişkin bu güne kadar yapılan çalışmalar, yaşlı nüfusun mekânsal dağılımını (Avcı, 2014;Emiroğlu, 1988;Özgür, 2010;Şenol ve Saraçoğlu, 2012, Yakar, 2014ve 2017; nüfusun yaş yapısını (Kurt, 2005;Özgür, 1999;Ünal, 2013;Yakar, 2012;Yılmaz, 2016); yaşlı göçünü/hareketliliğini (Südaş, 2005(Südaş, , 2012Şenol, 2016;Ünal, 2015); süreç, sorun ve araştırma alanı olarak yaşlanmayı (Avcı, 2016;Özgür, 2010ve 2018Yakar, 2018) ele almıştır. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye'de sosyal bilimler alanında son altı yılda gerçekleştirilen yaşlanma ve yaşlılık çalışmalarının sayısı 231'dir (Arun, 2018b) ki bu rakam, coğrafyacıların ürettiklerinin 10 katına karşılık gelmektedir. Gerontolog Arun tarafından yapılan bir çalışmada, yaşlanma araştırmalarının Türkiye'nin sosyo-politik ve akademik gündemine yeteri kadar giremediğine, kendi ajandasını oluşturamadığına ve oysa demografik dönüşüm sürecinde, yaşlanma ve yaşlılık meselesinin, Türkiye için risklerinin ve fırsatlarının tartışılmasının çok önemli olduğuna işaret edilmektedir (Arun, 2018b: 42-43).…”

Experiences of Older Drivers in Traffic Context: A Qualitative Study Based on Problems, Solutions, and Reflections on Quality of Life

“…Sanılanın aksine, doğurganlık ile ölüm oranlarının artması ve göçe bağlı sebeplerden ötürü ülkemiz nüfusunun yaşlanma hızı gün geçtikçe artmaktadır (Arun, 2014;Arun, 2018). Bu durum ise yaşlı bireylerin, yani 60 yaş ve üzerindeki kişilerin (United Nations, 2015), varlığının çeşitli ortamlarda daha belirgin hale gelerek yeni ihtiyaçlar doğmasına yol açmaktadır.…”

“…Bu durum ise yaşlı bireylerin, yani 60 yaş ve üzerindeki kişilerin (United Nations, 2015), varlığının çeşitli ortamlarda daha belirgin hale gelerek yeni ihtiyaçlar doğmasına yol açmaktadır. Ne var ki, hızla yaşlanan ülkemizdeki yaşlılık çalışmaları çeşitli disiplinlerde yürütülmeye devam etse de ülkemiz sözü edilen ortamlardaki ihtiyaçların etkili biçimde tespit edildiği ve bu ihtiyaçlara hızla çözüm bulunduğu organize bir yapılanmadan henüz yoksundur (Arun, 2018). Yaşlılık döneminin şekillendirilmesinde rol oynayan çeşitli etmenlerin belirlenmesi ve iyileştirici uygulamalarda etkin kullanımının sağlanması sürecinin ülkemizde gelişimini tamamladığını söylemek de ne yazık ki henüz mümkün olmamıştır (Koçman, 2006).…”

Bakım Sürecinde İhmalin Yeni Bir Türü: Geronteknolojik Yoksunluk

“…Yaşlanma sürecinde bakım konusu, Türkiye literatüründe de sıkça ele alınan başlıklardan birisidir. Nitekim yaşlanma çalışmalarında, son 6 yıl içinde, yaşlı bakımı en fazla çalışılan başlıklar içinde ikinci sıradadır (Arun 2018a). Ne var ki, Arun'a göre Türkiye literatüründe bakım konusu insan hakları perspektifiyle ele alınmamakta, muhtaçlık vurgusuyla tartışılmaktadır.…”

“…Ne var ki, Arun'a göre Türkiye literatüründe bakım konusu insan hakları perspektifiyle ele alınmamakta, muhtaçlık vurgusuyla tartışılmaktadır. Bakımı, muhtaç olan ve muhtaç olana el uzatan kurgusuyla ele alıp tartışmak, bakım alan ve bakım veren arasında asimetrik bir iktidar ilişkisi yaratmaktadır (Arun 2018a). İkincisi, mütemadiyen hastalıklarla ilişkilendirilen yaşlılık tıbbileştirilmektedir.…”