Türki̇ye’de Vejetaryen/ Vegan Oteller Mümkün Mü? Kavramsal Bi̇r Tartişma

Abstract

Son yıllarda dünya genelinde vejetaryen/vegan olan kişilerin sayısındaki artışa paralel olarak, vejetaryen/vegan otellerin sayısında da artış yaşanmaktadır. Her ne kadar Türkiye genelinde de vejetaryen ve vegan olanların sayısı her yıl artmakta olsa bile, vejetaryen/vegan otel sayısı aynı oranda artış göstermemektedir. Bu çalışmada, dünyadaki vejetaryen/vegan otellerin ülkelere ve kıtalara göre dağılımları verilerek, Türkiye'de vejetaryen/vegan otellerin mümkün olup olamayacağı üzerine bir tartışma zemini ortaya konulmak istenmektedir. Bu bağlamda, vejetaryenizm ve veganizm kavramları, insanları vejetaryen ya da vegan bir yaşam biçimine yönelten sebepler, Türkiye'de vejetaryen/vegan beslenme konularında kavramsal bir zemin ortaya konularak, konaklama sektörünün vejetaryen/vegan kişileri göz ardı etmesinin altında yatan nedenler söz konusu kavramsal zemin üzerinde tartışılmaktadır.

Vejetaryen Beslenme Türleri (Vegetarian Diets)

“…Tarihsel süreçte farklı özelliklere sahip toplumların kendi içerisinde oluşturduğu kültürel öğeler beraberinde birbiri ile benzeşmeyen beslenme alışkanlıkları geliştirmiştir. Coğrafya, dini inançlar, örf ve adetler, geçmişten gelen gelenekler, insanın çevresindeki doğayı kavrama becerisi ve bakış açısı farklılıkları gibi etkenler de bu beslenme alışkanlıklarının gelişmesinde etkili olan faktörler arasındadır (Dilek, 2018). Spencer (2002) yapmış olduğu bir çalışmada toplumlar arası beslenme alışkanlıklarının farklılıkları ve çeşitliliğinde sosyolojik ve felsefik unsurların etkili olduğu kanısına varmıştır.…”

Nasıl Vegan Oldum? Fenomenolojik Nitel Bir Araştırma

“…Vejetaryen beslenme motivasyonu yabancı alanyazında sıklıkla ele alınan bir konu olmakla birlikte, yerli alanyazındaki çalışmaların büyük çoğunluğu kavramsal derleme çalışmalarından (örn., vejetaryen yaşam tarzı, vejetaryen tüketiminin etkileri, vejetaryenliğin mevcut durumu ve vejetaryen turist profili) oluşmaktadır. Yerli alanyazındaki sınırlı sayıda gerçekleştirilen alan araştırmalarında ise; vegan tüketicilerin satın alma davranışı ile tüketim alışkanlıkları (Sünnetçioğlu, Mercan, Yıldırım ve Türkmen: 2017;Akkan ve Bozyiğit, 2020), sosyal kimlik olarak veganlık (Yegen ve Aydın, 2018;Tekten-Aksürmeli ve Beşirli, 2019) ve vegan dostu otel işletmeleri (Dilek, 2018) ve destinasyon mutfak kültürü (Ceyhun-Sezgin ve Ayyıldız, 2019) ele alınan konular olmuştur. Buradan hareketle gerçekleştirilen bu araştırmanın hem yerli alanyazındaki bireylerin vejetaryen olma motivasyonları konusuna yönelik eksiği doldurma hem de yiyecek-içecek işletmelerine farklı müşteri profillerini tanıma ve hizmet geliştirme noktasında katkı sunması beklenmektedir.…”

“…; Hoek, Luning, Stafleu ve Graaf, 2004; Key, Appleby ve Rosell, 2006; Fox ve Ward, 2008a;Greenebaum 2012; Radnitz, Beezhold ve DiMatteo, 2015; Janssen, Busch, Rödiger ve Hamm, 2016) yerli alanyazındaki çalışmaların büyük çoğunluğu kavramsal derleme çalışmalardan (örn., vejetaryen yaşam tarzı, vejetaryen tüketiminin etkileri, vejetaryenliğin mevcut durumu ve vejetaryen turist profili) oluşmaktadır (Tunçay-Son ve Bulut, 2016;Özcan ve Baysal, 2016;Altaş, 2017;Vatan ve Türkbaş, 2018). Yerli alanyazındaki sınırlı sayıdaki nitel araştırma tasarımı ile gerçekleştirilen araştırmalarda; vegan tüketicilerin satın alma davranışı ile tüketim alışkanlıkları(Sünnetçioğlu, Mercan, Yıldırım ve Türkmen, 2017;Akkan ve Bozyiğit, 2020), sosyal kimlik olarak veganlık(Yegen ve Aydın, 2018; Tekten-Aksürmeli ve Beşirli, 2019) ve vegan dostu otel işletmeleri(Dilek, 2018) ve vegan destinasyon mutfakları (Ceyhun-Sezgin ve Ayyıldız, 2019) ele alınan konular olmuştur.Beardswarth ve Keil (1991a) nitel araştırma tasarımı ile vejetaryen ve vegan beslenmeyi tercih eden kişilerin motivasyonlarını, inançlarını ve tutumlarını araştırmışlardır. Buna göre vejetaryenliğin ve etten kaçınmanın ardındaki motivasyonların genellikle etik, sağlık, çevre ve ahlaki değerler olarak görülmekle birlikte bireylerin en çok etik açıdan motive oldukları ortaya koyulmuştur.…”

Gastronomik Ürün Çeşitlendirme Kapsamında Veganlar ve Çölyak Hastaları İçin Ürün Geliştirme: Kazandibi

“…Toplumların sahip olduğu farklı beslenme alışkanlıkları da tarihsel süreç içerisinde çeşitlilik göstermeye başlamıştır. Bu durum geleneklere, göreneklere, dini inanışlara bağlı olarak çeşitlendiği gibi, insanların doğa ile olan ilişkisine göre de çeşitlilik gösterebilmektedir (Dilek, 2018). Ancak günümüzde birçok farklı beslenme alışkanlıkları ortaya çıkmıştır.…”

“…Çölyak hastalarına yönelik ürün geliştirme çalışmalarına bakıldığında çoğunlukla glütensiz unlarla ekmek, kek, bisküvi, erişte, pide, kurabiye gibi ürünlerin geliştirilerek duyusal analizlerinin yapıldığı görülmektedir (Ergin, 2011;Seferoğlu, 2012;Savtekin, 2014;Olgun, Başçiftçi, Ayter ve Aydın, 2017;Durlu-Özkaya, Akbulut ve Tulga, 2017). Veganlara yönelik yapılan çalışmalarda ise yiyecek içecek işletmelerinde vegan seçeneklerinin sınırlı sayıda olduğu (Vatan ve Türkbaş, 2018), dolayısıyla ürün yelpazesinin genişletilmesi gerektiği (Dilek, 2018) ifade edilmektedir. Bu durumlardan hareketle vegan beslenme modeli ve çölyak hastaları için alanda yeni ürünlerin geliştirilmesi ihtiyacı doğmuştur.…”