Türkiye’de Sosyal Güvenlik ve İstihdamın Gelişim Ekseni

Abstract

Sosyal bir varlık olan insanın güvende olma gereksinimi, sanayi devrimiyle birlikte toplumların sosyoekonomik yapılarına yön vermiştir. Bu yapılar arasında sosyal güvenlik, kapsayıcı ve onarıcı işleviyle öne çıkmaktadır. Türkiye’de sosyal güvenlik; yoksullukla mücadelenin, ekonomik eşitsizlikleri önleyebilmenin ve insanı merkeze alan kamu stratejileri geliştirebilmenin; kısaca sosyal adaleti yaşama geçirebilmenin temel araçlarından biridir. Çalışmamız yüzüncü yılını kutlayacak olan ve eşsiz bir kurtuluş mücadelesi mirasına sahip Türkiye Cumhuriyeti’nde sosyal güvenlik sisteminin nasıl bir gelişim seyri izlediğine ve bugün nerede durduğuna dair bir çerçeve çizmeyi amaçlamaktadır. Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi bugüne uzanan gelişim sürecinde hem hukuki hem kurumsal hem de dijital olarak kritik dönüşüm evrelerini geride bırakmıştır. Bu evreleri, insan emeğini ve emeğin kazanımlarını çağın gereklilikleri doğrultusunda korumak için verilen bir sosyal politika mücadelesi olarak da okumak mümkündür. Çalışmamızda sosyal güvenlik sisteminin bu özgün gelişimi, hukuki ve düşünsel arka planındaki dinamikleri temelinde, geleneksel ve normatif dönem ayırımında incelenmiştir. Sistemin bugün geldiği evreyi belirleyen reform süreci ise kurumsal tek çatının oluşumuyla uygulamada birliğinin sağlanmasına yönelik izlenen strateji odağında irdelenmiştir. Çalışmada, özellikle istihdamda yaşanan daralmanın sistemin aktüeryal sürdürülebilirliği açısından barındırdığı tehditlere dikkat çekilerek gelecek yüzyıllarda daha güçlü ve daha kapsayıcı bir sosyal güvenlik sistemi için eşitliğe ve sosyal adalete daha fazla yatırım yapılması gereğinin altı çizilmiştir.