Türki̇ye'de Kurulan İlk Özel Maden Şi̇rketleri̇: Özdemi̇r Anti̇muan Madenleri̇ Li̇mi̇ted Şi̇rketi̇ Örneği̇ Ve Ai̇le İşletmeleri̇nde Sürdürülebi̇li̇rli̇k

Abstract

Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde maden işletmelerinin genel durumu; İmparatorluk yıkıldıktan sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin 1920'lerden itibaren takip ettiği maden politikaları ve bu çerçevede madenlerin millileştirilmesi; bazı maden işletmelerinin özelleştirilmesi ve bu bağlamda devletten imtiyaz hakkı alınarak kurulan Özdemir Antimuan Limited Şirketi ele alınmıştır. Çalışmada ayrıca aile işletmelerinin sürdürülebilirliğinde etkili olan "duygusal sahiplik" konusu açıklanmıştır. TBMM açıldığı andan itibaren, siyasi ve ekonomik meselelere el koymuş ve kanunlar çıkarmaya başlamıştır. 1921 yılından itibaren madencilikle ilgili olarak da "milli ekonomi" çalışmaları başlamıştır. Örneğin Zonguldak'taki kömür madenlerinin devlet tarafından işletilmeye başlanması, Etibank ile Sanayi ve Maadin Bankası'nın kurulması sektörün ayakta kalabilmesi için yapılan girişimlerdendir. Ancak devlet kömür, petrol, demir, altın, gümüş, bakır vb. daha öncelikli madenlerin dışında kalan antimuan madeninin işletmesini özel sektöre bırakmıştır. 1932'de Zonguldak mebusu Ragıp Bey'e hisse verilmesiyle Özdemir Antimuan Şirketi'nin temelleri atılmış, işletme bir ara devletleştirilmişse de 1951 yılında Özdemir Antimuan Madenleri Limited Şirketi'ne dönüşmüştür. Ragıp Özdemiroğlu'ndan sonra şirket yönetimi oğlu İlhan Özdemiroğlu'na, sonrasında da üçüncü nesil aile üyeleri Osman Özdemiroğlu ve Ayşe (Özdemiroğlu) Baltalı'ya geçmiştir. 1981 yılına kadar faaliyetlerine devam eden işletmenin sürdürülebilirliği aile içi anlaşmazlıklar ve çatışmalar nedeni ile son bulmuştur. Özdemir Antimuan Madenleri o dönemde hem Türkiye'nin en büyük