Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomi: Bir Model Denemesi

Abstract

ÖzetBu çalışmanın amacı, Türkiye'de 1985Türkiye'de -2006 dönemleri arasındaki kayıtdışı ekonomiyi tahmin etmek ve kayıtdışı ekonomiyi etkileyen faktörleri tespit etmektir. Basit Parasal yöntem kullanılarak kayıtdışı ekonomi tahmin edilmiştir. Tahmin sonucuna göre, hesaplanan kayıt dışı GSMH'nın, kayıtlı GSMH'ya oranı, kayıtdışı olmadığı varsayılan 1986 yılı dışında %1.15 ile %51.15 arasında değişmektedir. Kurulan ekonometrik modelin tahmininde, Engle-Granger'in İki Aşamalı tahmin yöntemi kullanılmıştır. Tahmin sonuçlarına göre, ekonomik faktörler olarak Gayri Safi Milli Hasıla'daki yüzde artış ve Sabit sermaye yatırımlarının GSMH'ya oranı kayıtdışı ekonomi üzerinde etkilidir. Mali faktörler olarak da, vergi yükünün ve katma değer vergisinin vergi gelirleri içindeki payının kayıtdışı ekonomi üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Nüfus artış oranı ile işsizlik oranı değişkenlerinin kayıtdışı ekonomi üzerinde arttırıcı birer etkileri olmalarına rağmen, katsayıları anlamlı bulunamamıştır. Aynı şekilde kriz dönemlerinin de kayıtdışı ekonomi üzerinde bir etkisinin olmadığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Kayıtdışı ekonomi, basit parasal yöntem, Engle-Granger Yöntemi, ortak bütünleşme, vergi. Unregistered Economy in Turkey: Formulating a Model AbstractThe purpose of this paper is to estimate the unregistered economy in Turkey during the period 1985-2006 and to determine the factors affecting unregistered economy. This paper estimates the unregistered economy by employing simple monetary methodology. The results of estimation reveal that the ratio of estimated unregistered economy to registered economy is between 1.15 percent and 51.15 percent except 1986 with the assumption of no unregistered economy in that year. In estimating the formulated econometric model, this paper utilizes two-step estimation procedure of Engle and Granger. The results of this paper indicate that the major economic factors affecting unregistered economy are percentage increases in Gross National Product (GNP) and the ratio of fixed capital investments to GNP. On the other hand, the most important fiscal factors influencing the unregistered economy are found to become tax burden and value added tax. Although the empirical estimates in this paper show that the population growth rate and unemployment rate increase unregistered economy, the coefficients associated with these variables are statistically insignificant. Similarly, it has been found that the periods of crises have no effect on unregistered economy.

An Econometric Analysis on the Informal Economy in Turkey

“…Türkiye'de kayıt dışı ekonomiyle ilgili ilk çalışmalar, kayıt dışı ekonominin nedenleri ve sonuçları üzerinde yoğunlaşmıştır. Ancak daha sonraki çalışmalar kayıt dışı ekonominin çeşitli yöntemler kullanılarak ölçülmesi (Savaşan, 2003;Baldemir vd., 2005;Şapçı, 2006;Us, 2004;Yurdakul, 2008;Baylan, 2018;Halilhoca, 2019;Kılıçaslan, 2016;Bilen ve Şahan, 2023) ve yapısal durumunun incelenmesine (Doğan, 2021;Eksik, 2021;Kurt, 2022;Küçük, 2019;Sertkaya, 2022) odaklanmıştır. Bu çalışmada da kayıt dışı ekonomi tahmin edilmiştir.…”

“…Ilgın (1999) veYurdakul (2008) çalışmalarında GSMH' yı kullanmışlardır. Bu çalışmada kayıt dışı ekonomi hesaplanırken GSYH değeri kullanılmıştır.2…”