Türkiye’de Bölgesel Farklılaşmadan Orta Gelir Tuzağına Çıkarımlar

Abstract

ÖzetVerimlilik düzeyindeki azalmaya bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerde, kişi başına düşen gelirin artış hızının giderek yavaşlaması ve gelir seviyesinin belirli bir düzeyde sabitlenmesi "orta gelir tuzağı" olarak adlandırılmaktadır. Verimlilikte görülen azalma ise kentlerde yığılan sermayenin giderek olgunlaşan teknoloji kullanması, beşeri sermayenin gelişmemesi ve ekonominin vasıfsız işgücü yoğun bir istihdam yapısına dönüşmesi ile açıklanmaktadır. Konu Türkiye açısından incelendiğinde, uzun süredir oldukça düşük seyreden sabit sermaye yatırımlarının, sanayileşmiş ülkelere kıyasla yukarıda sıralananlara ek bir faktör olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Bununla birlikte, Türkiye'deki bölgesel gelişmişlik farklılıkları,göreli olarak yoksul bölgelerin ucuz işgücü ve hammadde ile daha üretken ve zengin bölgeleri beslemesine, böylece bölgesel farklılaşmanın bir kısır döngü haline gelmesine yol açmaktadır.Bu çalışma, özellikle beşeri sermaye alanında bölgesel farklılaşma ile göreli olarak düşük seyreden sabit sermaye yatırımlarının orta gelir tuzağına etkilerini, bölgesel katma değer üzerinde odaklanarak incelemektedir. Çalışmada, Düzey 2 bölgelerine ilişkin panel veri kullanılırken ekonometrik modeller sabit etkili panel ve coğrafi olarak ağırlıklandırılmış regresyon tekniği ile tahmin edilmektedir. Bulgular, işyeri ölçeği, mesleki ve teknik okul sayıları ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısının Düzey 2 bölgelerinde gayri safi katma değerdeki değişimi açıkladığını ve bu üç faktörün 2004-2011 döneminde etkisini sürdürdüğünü göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Verimlilik, Bölgesel Farklılaşma, Orta Gelir Tuzağı, Coğrafi Olarak Ağırlıklandırılmış Regresyon. JEL Kodları: C31, C33, D12, J24 AbstractThe fall in growth rate of per capita income in relation to non-increasing productivity levels after a certain threshold in developing countries is called "middle income trap". In most cases, the fall in productivity is explained by the matured technology used in accumulated capital in urban areas, by the limited qualifications of human capital and by the transformation of industries into a more unqualified labor abundant structure. Analysing this issue from the perspective of Turkish