Türkiye Cumhuriyeti’nde Kadın İşgücü ve İstihdamı: Kalkınma Planları Perspektifinden Bir İnceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı kalkınma planları çerçevesinde ülkemizde kadınların işgücüne katılımı ve istihdamının, nitel araştırma deseni izlenerek doküman analizi aracılığı ile incelenmesidir. Araştırmanın kapsamını oluşturan 1963-2023 arasındaki dönemde hazırlanan beşer yıllık on bir kalkınma planında, öncelikle analiz birimi olarak seçilen “kadın” sözcüğünün kaçar kez yer aldığı belirlenerek tablolaştırılmıştır. Kalkınma planlarında, araştırmanın amacı doğrultusunda kadın işgücü ve kadınların istihdamına ilişkin temalar belirlenmiştir. Bu temaların belirlenmesinde, kadınların işgücü ve istihdamlarına etki edebilecek değişkenler seçilerek nüfus, sağlık, eğitim-meslek, istihdam ve kadın hakları olmak üzere beş tema oluşturulmuştur. Belirlenen bu temalar altında, “kadın” sözcüğünün kaçar kez yinelendiği saptanarak tablo hâlinde sunulmuştur. İlgili temalara dair bulgular, kalkınma planlarından alıntılara da yer verilerek yorumlanmıştır. Çalışma kapsamında, Cumhuriyetimizin yüzüncü yılına ulaşırken ülkemizdeki kadın işgücü ve istihdamına, istatistikler aracılığıyla ışık tutulabilmesi için seçilmiş bazı istatistiklere de yer verilmiştir. Altmış yıllık dönemi kapsayan kalkınma planları ile kadınların eğitim düzeylerinin yükseltilmesi, niteliklerinin artırılması, istihdam edilebilirliklerinin geliştirilmesi, çalışma yaşamına katılmaları ve bunu sürdürebilmeleri yolunda, özellikle 1970’lerden başlayarak önemli adımlar atıldığı görülmektedir. Ancak kalkınma planlarıyla hedeflenenlerin, henüz istenilen düzeyde gerçekleştirilemediği anlaşılmaktadır. Kalkınmanın sürdürülebilir kılınması, günümüz toplumlarının önemli gündem maddeleri arasındadır. Bu çerçevede, kadınların güçlendirilmeleri için atılacak iyileştirme adımlarının sürdürülmesi ve bu adımların uygulamadaki etkinliğinin takip edilerek artırılması, gelecek için de önemini korumaktadır.