Türkçe Öğretmenlerinin Dilbilim Kavramına Yönelik Metaforik Algıları

Abstract

Metafor, bir sözcüğün imgeler yardımıyla yeni anlamlar kazanmasıdır. Metaforlar, algıları ortaya çıkarması işleviyle Türkçe eğitiminde önemli bir yere sahiptir. Dilbilim verilerinin Türkçe eğitiminde kullanılması, dilbilim kavramına yönelik metaforik algıların tespitini önemli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkçe öğretmenlerinin dilbilim kavramına yönelik metaforik algılarını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemine uygun olarak olgubilim deseni kullanılmıştır. Çalışmaya Gaziantep ilinde 2021-2022 eğitim – öğretim yılında görev yapan 101 Türkçe öğretmeni katılmıştır. Katılımcılardan toplanan veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda Türkçe öğretmenlerinin metaforik algılarını ortaya çıkaran 5 metafor kategorisine (Temel Alan Olarak Dilbilim, Geniş Sınırları Olması Bakımından Dilbilim, Zor Bir Alan Olarak Dilbilim, Sistemli Bir Alan Olarak Dilbilim, Değişen ve Gelişen Bir Alan Olarak Dilbilim) ulaşılmıştır. Türkçe öğretmenlerinin en fazla “Temel Alan Olarak Dilbilim” kategorisinde metafor oluşturdukları görülmüştür. Toplanan veriler içinde en çok tekrar eden metaforun “Geniş Sınırları Olması Bakımından Dilbilim” kategorisinde bulunan “uzay/evren” metaforu olduğu belirlenmiştir. Çalışmada en az metafor bulunan kategori “Değişen ve Gelişen Bir Alan Olarak Dilbilim” kategorisi olmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle, Türkçe öğretmenlerinin dilbilimi büyük oranda Türkçe eğitimiyle ilişkilendirdikleri görülmüştür.
 Anahtar Kelimeler: Türkçe eğitimi, dilbilim, metafor, metaforik algı.

Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Öğretmenlik Kariyer Basamakları Uygulamasıyla İlgili Algıları

“…However, the findings in the literature also support the idea that there are those who have different attitudes among educators (teachers and school administrators). For example, Çobanoğlu and İlkin (2023) was conducted a study with 12 teachers and found most of them opposing the idea of creating career ladders for teachers, but other studies found that most of the teachers and administartors support the implementation (Gülden & Kaplan, 2023;Özdemir et al, 2022;Pınar & Dönel Akgül, 2023). It is seen that educators who oppose the creation of career ladders generally advocate that teaching is a profession of expertise, and that all teachers should be treated as head teachers and that the conditions of teachers should be raised collectively (Çobanoğlu & İlkin, 2023).…”

“…Fakat literatürdeki bulgular da eğitimciler (öğretmen ve okul yöneticileri) arasında farklı tutumlara sahip olanların olduğu fikrini desteklemektedir. Örneğin Çobanoğlu & İlkin (2023)'in yaptığı araştırmaya katılan 12 öğretmenden büyük bir çoğunluğu kariyer basamakları uygulamasının olumsuz yönlerine dikkat çekerek uygulamanın yanlışlığına vurgu yaparken, birçok diğer çalışma öğretmen ve yöneticilerin büyük bir çoğunluğunun, her ne kadar mevcut uygulamaları eleştirseler de, kariyer basamakları oluşturulması fikrine sıcak baktıklarını göstermektedir (Gülden & Kaplan, 2023;Özdemir vd., 2022;Pınar & Dönel Akgül, 2023). Kariyer basamakları oluşturulmasına karşı çıkan eğitimcilerin genel olarak öğretmenliğin bir uzmanlık mesleği olduğunu savundukları, tüm öğretmenlere başöğretmen gibi davranılarak öğretmenlerin şartlarının toplu olarak yükseltilmesi gerektiğini savundukları görülmektedir (Çobanoğlu & İlkin, 2023).…”

“…Bu araştırmada ortaya konan iki, üç ve dördüncü temalar bu eleştirilere işaret etmektedir. Bu bulgunun yukarıda bahsettiğimiz literatür ile de uyumlu olduğu görülmektedir (Çobanoğlu & İlkin, 2023;Gülden & Kaplan, 2023;Özdemir vd., 2022;Pınar & Dönel Akgül, 2023). Diğer bir deyişle, eğer bu uygulamaya devam edilecekse, öğretmenlere kulak verilerek bazı yönlerinin geliştirilmesi gerektiği söylenebilir.…”

“…Bu eleştiriler önceki çalışmalarda (örneğin Çobanoğlu & İlkin, 2023;Özdemir vd., 2022;Pınar & Dönel Akgül, 2023) dile getirilen endişelerle benzerlik göstermektedir. Yükselmede kullanılan kriterlerin çeşitlendirilmesi ve özellikle de kıdeme verilen önemin artırılması fikride gene önceki bulgularla örtüşür niteliktedir (Gülden & Kaplan, 2023;Özdemir vd., 2022;Pınar & Dönel Akgül, 2023;Turan, 2007;Urfalı, 2009).…”

“…Ayrıca bu katılımcılar sınav olacaksa alan sınavı yapılmasının doğru olacağını ifade etmişlerdir. Literatürdeki çalışmalara bakıldığında, gerek 2006'daki uygulamada (Artan, 2007;Gündoğdu & Kızıltaş, 2008) gerekse 2022'deki uygulamada (Gülden & Kaplan, 2023;Özdemir vd., 2022;Pınar & Dönel Akgül, 2023) öğretmen ve yöneticilerin alan sınavının olmamasını büyük eksiklik olarak belirttiği görülmektedir. Yapılan bu araştırmaların sonuçları da bizim araştırma sonucunda elde etmiş olduğumuz sınavın içerik yönünden uygunsuz olduğu ve kariyer basamakları sınavında alan sorularına da yer verilmesi gerektiği bulgusunu destekler niteliktedir.…”