Türkçe Dersi̇ Ki̇taplarindaki̇ Etki̇nli̇kleri̇n Eleşti̇rel Düşünme Beceri̇si̇ne Göre İncelenmesi̇

Abstract

Bu çalışmada, Türkçe dersi kitaplarındaki eleştirel düşünme öğretimi yaklaşımı ve etkinlikleri incelenmiştir. Veriler doküman inceleme yöntemine göre toplanmıştır. Bunun için 5-8. sınıf düzeylerinden bir adet Türkçe dersi kitabı, seçkisiz atama yöntemiyle belirlenmiş ve betimsel analize göre çözümlenmiştir. Bu kitaplardaki etkinliklerin içerikleri incelendikten sonra eleştirel düşünmenin anlama, ayırt etme, karşılaştırma, ilişki kurma, sorgulama, yorumlama, çözümleme ve değerlendirme becerilerine göre kodlanmıştır. Bunun yanında Türkçe dersi kitaplarındaki eleştirel düşünme etkinliklerinin ilgili olduğu dil becerileri açısından da değerlendirilmiştir. Var olan etkinlikler yorumlama, değerlendirme ve anlama eleştirel düşünme becerilerinde yoğunlaşmıştır. Karşılaştırma, ayırt etme, sorgulama ve ilişki kurma becerilerine yönelik etkinlikler sınırlı ve yetersizdir. Özellikle 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki eleştirel düşünme becerisi ile ilgili okuma ve dinleme etkinlikleri yetersizdir. 6. sınıf Türkçe ders kitabında eleştirel dinlemeye yönelik ise hiçbir etkinlik yoktur. 7 ve 8. Türkçe ders kitaplarında eleştirel konuşma ve eleştirel dinleme becerilerine yönelik etkinlikler de sınırlı ve yetersizdir. Bu etkinlikler dil becerilerinin hepsini de kapsamamaktadır. Ders kitaplarında eleştirel düşünmenin öğretimi, dolaylı öğretim yaklaşımına göre tasarlanmıştır.

Ortaokul Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Okuma Becerileri Arasındaki İlişkiye Yönelik Görüşleri

“…Yani bu eğitime küçük yaşlarda başlanmaması, sonradan başlanması ileri yaşlarda bu becerilerde başarılı olma konusunda yeterli olmayabilir. Alan yazındaki farklı bir araştırmada da Türkçe dersi kitaplarındaki etkinlikler incelenmiş; 5, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki eleştirel düşünme becerisi ile ilgili okuma ve dinleme etkinliklerinin yetersiz olduğu, 6. sınıf Türkçe ders kitabında eleştirel dinlemeye yönelik ise hiçbir etkinlik olmadığı bulgusuna ulaşmıştır (Dilekçi ve Karatay, 2022). Sur'un (2021) araştırmasında;5, 6, 7. sınıf Türkçe ders kitaplarında eleştirel düşünme becerisi alt kategorisinin yer aldığı, 8. sınıf Türkçe ders kitabında ise bazı eksikliklerin bulunduğu tespit edilmiştir.…”