Türkçe Dersi 8. Sınıf Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliği

Abstract

In this study, it was aimed to determine the word and sentence lengths of the texts of the 8th grade Turkish textbooks and to determine the readability levels of these texts and to examine the appropriateness of the texts to the class level. In this research carried out by the qualitative research methodology, the document review and its design were used. In the analysis of the data, descriptive analysis was used. As a result of this analysis, sentences and word lengths of the texts, frequency and percentage values of the obtained findings about the readability levels were shown in tables and graphs. In the determination of the words, sentence lengths and readability of the texts, Ateşman's (1997) readability formula adapted to Turkish from Flesch and the readability formula developed by Çetinkaya (2010) were used. 22 texts in the 8th grade Turkish textbook prepared by MEB (Ministry of National Education) Publications were analyzed in the research and the free reading texts included the research, but the poems excluded from the scope of the research. As a result of the study, it has been found that the texts are generally more appropriate to the class level, and that the narrative texts are simpler and more readable than the informative texts. ÖZ: Bu araştırmada 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin kelime ve cümle uzunluklarının belirlenmesi ve bu metinlerin okunabilirlik düzeylerinin belirlenerek metinlerin sınıf düzeyine uygunluğunun incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma metodolojisiyle gerçekleştirilen bu araştırmada, doküman inceleme deseni kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanmıştır. Bu analiz sonucunda metinlerin cümle ve kelime uzunlukları, okunabilirlik düzeylerine ilişkin elde edilen bulgulara ilişkin frekans ve yüzde değerleri tablolar ve grafikler şeklinde gösterilmiştir. Metinlerin kelime, cümle uzunlukları ve okunabilirliklerinin tespitinde, Ateşman'ın (1997), Flesch'ten Türkçe'ye uyarladığı okunabilirlik formülü ve Çetinkaya'nın (2010) geliştirdiği okunabilirlik formülü kullanılmıştır. Araştırmada MEB Yayınları tarafından hazırlanan 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki 22 metin incelenmiş, araştırmaya serbest okuma metinleri de dâhil edilmekle birlikte şiirler araştırmanın kapsamı dışında tutulmuştur. Araştırma sonucunda metinlerin genel olarak sınıf düzeyine uygun olduğu bununla birlikte öyküleyici metinlerin, bilgilendirici metinlere göre daha basit, okunabilirlik düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri

“…Accordingly, it has been revealed that the 11th-grade textbook contains easier texts in narrative type and more difficult texts in informative type. It is seen that these results obtained support the results of the studies (Arı ve Okur, 2013;Baki, 2019;Baş ve İnan-Yıldız, 2015;Çiftçi, Çeçen ve Melanlıoğlu, 2007;Demir ve Çeçen, 2013;Özçetin ve Karakuş, 2020;Özdemir, 2016) conducted in the literature on the subject.…”

“…Buna göre bilgilendirici metinlerde okunabilirlik düzeyi çeşitliliğinin daha zengin olduğu şeklinde bir yorum yapılabilir. Farklı sınıf seviyelerindeki metinlerin incelendiği araştırmalarda da (Arı ve Okur, 2013;Baki, 2019;Demir ve Çeçen, 2013;Özçetin ve Karakuş, 2020;Özdemir, 2016) bu yargıyı destekleyen bulgular elde edilmiştir.…”

“…Okunabilirlik, "metinlerin okur tarafından ne kadar kolay ya da zor anlaşılır olduğu" (Ateşman, 1997, s. 71), "öğrencinin okuduğunu anlama düzeyi ve okuduğu materyali okuma hızı" (Erdem, 2011, s. 22), metnin dil özelliklerini dikkate alarak metinlerin okuyucuya göre anlaşılabilir olması (Yılmaz ve Temiz, 2014) şeklinde tanımlanmaktadır. Okunabilirlikte temel hedef, metinlerin sözcük ve cümle uzunluklarından yola çıkarak metnin güçlüğünün tespit edilmesi ve bu orandan hareketle metinlerin okurun seviyesine uygun olup olmadığının belirlenmesidir (Baki, 2019). Okunabilirliğin genellikle metinlerin nicel özellikleri yani cümle ve sözcük uzunlukları ve bilinmeyen kelime miktarını dikkate alarak metnin güçlüğünü belirlemeyi amaçladığını belirten Zorbaz'a (2007) göre de metinlerin güçlük derecesinin ortaya çıkarılması ve bu doğrultuda metinlerin seviyeye uygunluğunun tespit edilmesi okunabilirliğin ana problemidir.…”

“…Türkçe metinler için geliştirilen okunabilirlik formüllerinden hareketle araştırmacılar tarafından çeşitli çalışmalar ortaya konmuştur. Konuyla ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde başta ilkokul (Baş ve İnan-Yıldız, 2015;Demir ve Çeçen, 2013;Özbek ve Ergül, 2018;Tosunoğlu ve Özlük, 2011), ortaokul (Bağcı ve Ünal, 2013;Baki, 2019;Bora, 2019;İskender, 2013;Lüle-Mert, 2018;Okur ve Arı, 2013;Özçetin ve Karakuş, 2020;Özdemir, 2016;Şakiroğlu, 2020) ve yabancılar için Türkçe (Bağcı, 2020;Biçer ve Alan, 2017;Mutlu, 2020;Yılmaz ve Temiz, 2014;Zorbaz ve Köroğlu, 2016) ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlikleri olmak üzere çok sayıda araştırmanın olduğu görülmektedir. Bunun yanında çeşitli edebiyat eserlerinin okunabilirlik düzeylerini belirlemeyi amaçlayan çalışmalar da (Çeçen ve Aydemir, 2011;Çinpolat, 2019;Kayabaşı, Yılmaz ve Doyumağaç, 2016;Özcan, 2020;Özgü-Koçağan, 2012;Teke, 2016;Temizyürek, 2010;Ziya, 2019) mevcuttur.…”

“…The aim of this study is to determine the readability levels of the texts in the high school Turkish Language and Literature textbooks. The main purpose of readability, defined as "How easy or difficult the texts are to be understood by the reader" (Ateşman, 1997), is to determine the difficulty of the text based on the word/sentence length of the texts and to determine the suitability of the texts to the reader's level based on this ratio (Baki, 2019). Readability is a concept related to the formal features of the texts.…”