Türkçe Ders Ki̇taplarindaki̇ Öyküleyi̇ci̇ Meti̇n Kahramanlarinin Rol Model Olma Durumlari Üzeri̇ne Bi̇r Araştirma

Abstract

Ders kitapları, eğitim ortamının önemli öğrenme materyalleridir. Bilhassa Türkçe derslerinde öğretim sürecine en büyük katkılardan birini ders kitapları sağlamaktadır. Türkçe öğretiminde öyküleyici, bilgilendirici metinler ile şiir metinleri kullanılmaktadır. Ders kitaplarında ağırlıklı olarak öyküleyici metinlere yer verilmektedir. Öyküleyici metinlerin en önemli bileşenlerinden birisi kahramanlarıdır. Türkçe ders kitaplarındaki kahramanlar, öğrencilere rol model olacak özelliklere sahip olmalıdır. Kahramanların sahip olduğu özellikler öğrencilerin üzerinde öykünme veya özdeşim kurma açısından etkili olmaktadır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma materyalini, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında kullanılan ve Ez-De Yayınları tarafından hazırlanan 7. sınıf Türkçe ders kitabı oluşturmaktadır. Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metin kahramanlarının öğrencilere rol model olabilme yeterliliğini ortaya koymayı amaçlayan bu araştırmada veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Genelde Türkçe eğitimi özelde ise çocuk edebiyatı alan yazını taranarak "Kahraman Değerlendirme Ölçeği" oluşturulmuş ve üç alan uzmanının görüşüne sunularak ölçeğe son hâli verilmiştir. Ez-De Yayınları tarafından hazırlanan 7. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan 14 öyküleyici metin incelenmiş ve yukarıda mezkûr ölçeğe göre değerlendirilmiştir. Kitapta yer alan metinlerin 7'sinde (%50) yer alan kahramanların öğrencilere rol model olma yeterliliğine sahip olduğu, 7'sinde (%50) yer alan kahramanların ise rol model olma yeterliliğine sahip olmadığı görülmüştür.

Ortaokul Öğrencilerinin Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerdeki Karakterleri Rol-Model Alma Durumlarının İncelenmesi

“…It has been determined that middle school students take the protagonists in the narrative texts in Turkish textbooks as role models. When the related literature is examined, Aytan, Çalıcı, and Erdem (2018) conducted a study to determine the role modeling status of the protagonists in the narrative texts in the 7th grade Turkish textbook, and it was determined that in 7 (50%) of the narrative texts in the book, the protagonists had the competence of role models, while in 7 (50%) of the narrative texts, the protagonists in the text did not have the competence of role modeling. The results of this study partially overlap with the results of the related study.…”

“…İlgili alan yazın tarandığında; beşinci sınıf öğrencilerinin hikâye edici metin yazma becerileri (Anılan ve Kaynaş, 2015), okunabilirlik durumları, Türkçe öğretmeni adaylarının hikâye edici metinleri özetleme becerileri (Kurnaz ve Akaydın, 2015), eleştirel düşünme becerisinin kazandırılmasında hikaye edici metinlerin etkisi (Sur, 2021;Başçam-Çelik, 2011), hikaye edici metinlerin okuma motivasyonuna etkisi (Akdoğan, 2018) ve Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin empati durumları açısından değerlendirilmesiyle (Kaya ve Erol, 2021) ilgili çeşitli çalışmaların yapıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanında Aytan, Çalıcı, Erdem (2018) yaptıkları çalışmada öğrencilerin 7. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan öyküleyici metin kahramanlarını rol model alma durumlarını tespit etmeye çalışmışlardır. Bu çalışmada ise ortaokul öğrencilerinin Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerinde yer alan kahramanları rol model alma durumlarını tespit etmek amacıyla Erol ve Kaya (2022) tarafından güvenirlik ve geçerliği yapılarak geliştirilen "Edebî Eserlerdeki Kahramanları Rol-Model Alma Ölçeği" kullanılmıştır.…”

Edebiyat ve Duygular: Öyküleyici Metinleri Anlamada Duyguların Rolü

“…Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler, duygusal içerik ve duygusal etkileşim bağlamında çoğunlukla olumsuz şekilde değerlendirilmekte ve eleştirilmektedir. Bu eleştirilere göre metinlerdeki karakterler; durağan ve kapalıdır, bilişsel, duygusal ve sosyal açıdan yeterince geliştirilmemiştir, nitelikli bir rol model değildir, anlatı duygularını uyandırmamaktadır ve kalıplaşmış kişilik özellerine sahiptir (Aytan, Çalıcı ve Erdem, 2018;Çakır, 2013;Çeçen, 2015;Çinpolat, 2018;Doğan, 2019;Karagül ve Samur, 2017;Karagül, 2019;Saydam, 2019;Temizkan ve Atasoy, 2014;Yıldırım, 2011). Ayrıca öyküleyici metinlerin kurgusal yapısında çeşitli yetersizlikler de bulunmaktadır (Çoban ve Tabak, 2011).…”

An Evaluation of Postgraduate Studies on Turkish Textbooks

“…For example, the vocabulary and vocabulary in the textbooks Karadağ and Kurudayıoğlu (2010), Aslan (2006), Karagöl and Tarakçı (2019), Karadağ (2019); Göçer (2010) measurement and evaluation; texts in the textbooks of Coşkun and Çetinkaya (2020), Sur (2021), Kurtoğlu Zorlu (2021); Şakiroğlu (2020a), Türkben (2019), Baki (2019) carried out studies on value transmission through texts in textbooks. In addition, readability of texts in textbooks Bora and Arslan (2021), Şakiroğlu (2020b), Bağcı and Ünal (2103); Aytan et al, (2018), Mert (2012), Küçükavşar and Hasırcı (2014) conducted academic research on the children's literature dimension of the textbooks. As can be seen from the examples, the number of studies on textbooks and the topics covered in these studies are quite high.…”