Türk Kültüründe İknanın Atasözleri Bağlamında İncelenmesi

Abstract

Ġçinde yaĢadığımız çağda demokrasi, insan hakları, özgürlükler, üretim ve bilgi iletiĢim teknolojilerinde yaĢanan baĢ döndürücü geliĢmelere bağlı olarak insanlar artık yaĢam boyu hemen hemen her iĢini yapmada ve ihtiyaçlarını karĢılamada çok fazla alternatifle karĢılaĢmakta ve tercih yapma durumunda kalmaktadır. Bundan dolayı ikna olgusunun insan hayatındaki yeri, önemi ve kullanıldığı alanlar gün geçtikçe artmaktadır. Bu bağlamda ele alınan çalıĢmanın amacı, Türk toplumunun ikna olgusuna verdiği önemi ve ikna ile ilgili vurgu yaptığı faktörleri ortaya koymaktır. Ġçerik analizi yöntemiyle yapılan bu çalıĢmadan elde edilen bulgular incelendiğinde; Türk toplumunun tutum değiĢtirme/oluĢturma yöntemlerinden en çok "ikna etme" yöntemini benimsediği, ikna edecek kiĢide olması gereken özellikler ve iknayı kolaylaĢtıran faktörlerden en çok "etkili ve güzel konuĢma" faktörüne önem verdiği ve iknayı zorlaĢtıran faktörlerden ise en çok "alıcının yapısal ve donanımsal eksiklikleri" faktörüne vurgu yaptığı sonuçlarına ulaĢılmıĢtır. ÇalıĢmanın sonunda bu sonuçlarla ilgili olarak gelecekte Türk toplumu üzerine ikna çalıĢması yapacak olan politikacılara, araĢtırmacılara, kısaca konuyla ilgilenen her kiĢiye veya kuruma bazı öneriler getirilmiĢtir.

İlkokul Dördüncü Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Atasözlerinin İncelenmesi: Yaratıcı Düşünmeyi Destekleme Aracı Olarak Atasözleri

“…Atasözlerinde vurgu yapılan önemli konuların başında; iklim, yeryüzü şekilleri, bitkiler, nüfus artışı, göçler gibi coğrafi unsurlar olduğu (Yaşar & Örge-Yaşar, 2010) halde "Doğa ve Evren, Birey ve Toplum, Bilim ve Teknoloji" temalarında atasözlerine hiç yer verilmediği saptanmıştır. En fazla atasözünün ise "Milli Kültürümüz" temasında yer alması atasözlerinin kültürün aktarımında çok önemli rolü olduğuna vurgu yapan çalışmalarla paralellik göstermektedir (Kazıcı, 2008;Esen & Yılmaz, 2011;Bulut, 2013;Turhan-Tuna, 2014;Keklik, 2015;Harbi & Yaşar-Uğurlu, 2018;Ceylan, 2021).…”

“…Toplumların hemen hepsinde kendi kültürlerinden izler taşıyan ve orada anlam bulan atasözleri yer almaktadır (Kaban & Bulut, 2020). Atasözleri kültürün en önemli alt boyutlarından biridir (Ceylan, 2021). Toplumların somut olmayan kültürel mirasının taşıyıcısı olan atasözleri, toplumun doğal ve sosyolojik olaylarla ilgili değerlerini ortaya koyan kısa, özlü, geleneksel anlatımlardır (Girmen, 2013).…”

“…Uluslararası literatür incelendiğinde Marni, Aliman, Septia ve Alfianika ( 2019 Türkiye'de yapılan çalışmalar incelendiğinde, Türkçe Öğretiminde Yaratıcı Düşünmeyi Geliştirme Bakımından Nasrettin Hoca Fıkraları (Temizkan, 2011), Türkçe Öğretiminde Hayal Gücü ve Yaratıcılık Eğitimi (Ünveren-Kapanadze, 2018), Türkçe Eğitiminde Yaratıcı Yazma Becerilerinin Geliştirilmesi ve Küçürek Öykü (Demir, 2013) çalışmaların yanı sıra; Atasözlerinde Eleştirel Düşünme Unsurları: Türkçe Ders Kitapları (Batur ve Soyuçok, 2019), Atasözlerinde Adil Dünya İnancı (Dik, 2010), Atasözleri ve Deyimlerde İmgelem (Sağlam, 2001), Türk Kültüründe İknanın Atasözleri Bağlamında İncelenmesi (Ceylan, 2021), Türkçe Eğitiminde Atasözleri ve Değerler Eğitimi (Girmen, 2013) gibi çalışmaların yapıldığı görülmüştür. Türkçe öğretiminde sıklıkla kullanılan atasözlerinin içeriğinin yine Türkçe Dersi Öğretim Programı özel amaçları arasında yer alan üst düzey düşünme becerilerinden yaratıcı düşünme becerisini destekleyici/engelleyici anlam ve ifadeleri olup olmadığını ortaya koyan herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır.…”

Erzurum Efsaneleri̇ni̇n Değerler Açisindan İncelenmesi̇

“…Bu nedenle, geçmişte yaşandığı düşünülen bu olaylar, gerçek olarak kabul edilir (Öztürk, 1985). Bunun yanı sıra Türk Halk edebiyatında önemli bir yer teşkil eden efsaneler birçok değeri içerisinde barındırmaktadır (Can & Göde, 2022;Güven, 2014). Bu ifadelerden hareketle efsanelerin, tarih boyunca farklı coğrafyalarda ve kültürel bağlamlarda şekillenmiş, toplumların kültürel mirasını ve tarihini yansıtan değerli hikayeler olduğu ileri sürülebilir.…”

“…Alan yazınında Türk efsanelerini ve değerlerini aynı anda ele alan çalışmaların sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Güven (2014) Türk efsanelerini değerler bakımından incelemiş ve incelediği 188 efsanede 226 değer tespit etmekle birlikte en çok yer alan değerlerin sevgi ve saygı olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ayrıca Can ve Göde (2022) Isparta efsanelerini MEB Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan değerler açısından incelemişlerdir.…”