Türk Halk Müziği Gazellerine Yönelik Yapısal Bir İnceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türk halk müziğinde uzun hava türünün yapısal özellikleri açısından en özgün formlarından olan Gazel formundaki eserlerin yapısal olarak incelenmesidir. Gazel, Türk müziğinin geleneksel makam anlayışını ve melodik karakterini ortaya koyan spesifik bir yapıya sahiptir. Bu çerçevede, çalışmada odaklanılan Gazel türüne ilişkin yapısal özelliklerin analiz edilmesi, özellikle bu türün icra edildiği toplumlardaki müzikal birikim ile müzikal kimlik olgusunun ortaya koyulması açısından önemlidir. Çalışmada yapısal olarak Gazellerdeki, makam, doku, form, ses alanı, perdeler ve süslemeler analiz edilmiştir. Bu başlıklar altında yapılan analizler 15 adet Gazel üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda Gazellerin; açış/taksim bölümlerinin ud, klarnet, keman, cümbüş ve kanun gibi sazlarla icra edildiği, bünyesinde klasik taksim üslubunu ve halk müziği açış üslubunu birlikte barındırdığı, yaklaşık iki oktavı geçkin bir ses alanı içerisinde ezgisel yapılanma özelliği gösterdiği, belirlenen dönemler arasında makam yapılarının eser boyunca tek bir makama bağlı kalmadan çoğunlukla eser içi dönemlere göre değişkenlik gösterdiği, kullanılan perdeler ekseninde Türk halk müziğinin ses sistemini tamamen yansıttığı, kullanılan geçkilerin hem perdesel hem makamsal olarak yoğunluk gösterdiği, dem unsuru ve değişmeyen şekilde vokal icrayı takip eden melodi ekseninde homofonik bir yapının var olduğu, çok çeşitli form yapılarının olmasına karşın 2-3 ve 4 dönemden oluşan formal yapılanmaların ağırlıkta olduğu sonuçlarına varılmıştır.