Türk Dış Politikası’nda “Merkez Ülke” Kavramı ve Enerji Politikası İlişkisi: TürkAkım Boru Hattı Örneği

Abstract

Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) yürüttüğü dış politikanın temellerinden biri “merkez ülke” kavramıdır. Türkiye’den geçen/geçecek doğal gaz boru hatlarının Türkiye’nin “merkez ülke” olmasına katkı sağladığı ve bölgedeki önemini artırdığı iddiası AKP anlatısında önemli bir yer tutmaktadır. Merkez ülke kavramı, AKP Hükümetleri’nde Dışişleri Bakanlığı ve Başbakanlık yapmış olan Ahmet Davutoğlu tarafından ortaya atılmış olsa da AKP anlatısında süreklilik taşımaktadır. Bu çalışma, merkez ülke kavramını işlemselleştirerek Rusya’dan Türkiye’ye doğal gaz taşıyan TürkAkım Boru Hattı örneğinde söz konusu iddiayı sorgulamaktadır. İlk olarak TürkAkım Boru Hattına İlişkin Anlaşma hükümlerini ve Boru Hattı’ndan geçen doğal gaz kontratlarına ilişkin müzakere sonuçlarını incelemiş ve “güç edinimi” ve “ekonomik aktarım hatları üzerinde kurulu olma” değişkenlerinde artış olup olmadığını tespit etmiştir. İkinci olarak, Robert Keohane ve Joseph Nye’in (2012) karşılıklı bağımlılıkta asimetrik gücü ölçmek için geliştirdikleri “kırılganlık” ve “hassasiyet” kriterlerini kullanarak Türkiye’nin “bölgesel politikaları belirleyebilme kapasitesi”ni analiz etmiştir. Bu çalışma, TürkAkım müzakerelerinin başladığı ve sona erdiği 2014-2016 yıllarında taraflar arasındaki asimetrik karşılıklı bağımlılığı tespit etmekte ve müzakerelerdeki dengesizliği ortaya koymaktadır. Makale, merkez ülke kavramını işlemselleştirerek ve AKP anlatısında merkez ülke ile doğal gaz boru hatları arasında kurulan ilişkiyi sorgulayarak alanyazına katkı yapmayı amaçlamaktadır.