Tunceli̇ İli̇ Nde Topoğrafi̇k Faktörlere Göre (Yükselti̇, Eği̇m, Baki) Yerleşmeleri̇n Ve Nüfusun Dağilişi

Abstract

'nde yer almaktadır. İlde güneyden kuzeye doğru gidildikçe fiziki coğrafya özellikleri ve ona bağlı olarak da beşeri coğrafya özellikleri değişiklik göstermektedir. Bu çalışmada Tunceli İli'nde nüfus ve yerleşmelerin, topografik faktörlere (yükselti, eğim ve bakı) göre dağılışı ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, ilde nüfus ve yerleşmelerin dağılışında topografik faktörlerin etkisini belirlemektir. Bu doğrultuda Tunceli İli'ne ait nüfus verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) veri tabanından Microsoft Excel ortamında indirilmiş, topoğrafya haritaları üzerinden sayısallaştırılan yerleşmelerin veri tabanına işlenmiştir. Daha sonra da CBS ortamında nüfus ve yerleşme verilerinin topografik faktörler ile korelasyonu değerlendirilmiştir. Çalışma sahasında topografik faktörler çok kısa mesafelerde değişiklik gösterdiğinden nüfus ve yerleşmelerin dağılışı da farklılıklar göstermektedir. Bu bakımdan 798-1500 m arasındaki yükseltiler sunduğu olumlu fiziki coğrafya koşullarından dolayı nüfus (% 69,4) ve yerleşmelerin (% 34) en fazla yoğunlaştığı basamağa karşılık gelmektedir. Eğim grupları içerisinde eğimli dik yamaçlar (%10-40) en geniş yayılışa sahip olup, yerleşmelerin de en yoğun olduğu (% 74,9) eğim grubunu oluşturmaktadır. Hakim bakı yönünün (% 42,4) güney olması ve yerleşmelerin % 46,4'ünün de bu yönde toplanmış olması yerleşmeler ve nüfus için güneşlenme süresinden yararlanmak ve olumsuz hava şartlarından korunabilmek açısından tercih sebebi olmuştur.Anahtar Kelimeler: Topografik Faktörler, Yerleşme, Nüfus, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Tunceli İli. AbstractTunceli Province is located in the Upper Euphrates Section of Eastern Anatolia Region. As you go from south to north, physical geographical features and human geographical features change depending on it. In this study, the distribution of populations and settlements according to topographic factors (elevation, slope and aspect) in Tunceli Province is discussed. The aim of the study is to determine the effect of topographic factors on the distribution of population and settlements. In this direction, the population data of Tunceli Province was downloaded from the Turkish Statistical Institute (TUIK) database in the Microsoft Excel environment and processed into the database of digitized settlements via topography maps. Then, the correlation of population and settlement data with topographic factors was evaluated in GIS. As the topographical factors in the research area change very short distances, the distribution of population and settlements also show differences. Since elevations between 798-1500 m have favorable physical geographical conditions, this elevations values is the most crowded of population (69,4%) and settlements (34%). Steep slopes (10-40%) have the widest spread in the slope groups and this slope group (74,9%) where the settlements are the most intense. The fact that the dominant aspect (42,4%) is southern and 46,4% of the settlements are collected in this direction has been the main reason for benefiting from the sun and protecting from nega...

Tunceli̇ İli̇ni̇n Coğrafi̇ İşaretli̇ Ürün Potansi̇yeli̇ Değerlendi̇rmesi̇

“…Kaynak: Esen ve Avcı, 2017: 378. Tunceli İlinin yüz ölçümü: 7774 km² olup, nüfusu ise 84179'dur (2023) (Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü [TİKTM], 2024). Tunceli İl arazisinin %5'ini ovalık alanlar, %25'ini platolar ve %70'ini de dağlar oluşturmaktadır (Erinç, 1953;Esen ve Avcı, 2017). Tunceli İli, yüksek dağlık yerleri, çeşitli yükselti aşamalarında uzanan plato alanları ve tektonik ovalarıyla beraber engebeli bir topografik görüntüye sahiptir.…”

“…İlde genel olarak 1750 metre yükselti itibarıyla yükselti artışına bağlı olmak üzere iklim şartları sertleşmekte ve arazi parçalı bir görüntü kazanmaktadır. Yaşam şartlarının zorlaşmasına neden olan bu fiziksel ögeler, hem yerleşmelerin karakterlerini hem de nüfusun iktisadi aktivitelerini sınırlandırıp bu yerlerde nüfus ve yerleşmelerin azalış göstermesine sebebiyet vermektedir (Esen ve Avcı, 2017).…”

Havza ve Arazi Karakteristiklerinin Coğrafi Bilgi Sitemleri (CBS) Yardımıyla Değerlendirilmesi: Pazar Hemşin Deresi Havzası Örneği

“…Bu nedenle yerleşim yeri planlama ve alt yapı ve iyileştirme çalışmalarında kayaç türleri mutlaka dikkate alınmalıdır. Doğal ortama ait jeomorfoloji (Boyraz & Budak, 2017), tarihi ve sosyal şartlar (Yalçınlar, 1967), yükselti, eğim, bakı (Şahin & Kaya, 2011), iklim (sıcaklık, nem, rüzgar, vb) (Gedikli, 2018) su, tarım arazisi, yol unsurları yerleşme yerlerinin seçimi ve konumlandırılmasında belirleyici rol oynadığı pek çok araştırmacı (Karagel & Karagel, 2010;Atasoy & Özşahin, 2013;Esen & Avcı, 2017)…”

Kastamonu İlinde Nüfus ve Yerleşmelerin Topografik Faktörlere Göre Dağılımı

“…Eğim ve bakı faktörlerine göre yerleşmelerin konumları, sayıları, tipleri değişkenlik göstermektedir. Yaşam koşullarına etki eden fiziki unsurlar hem yerleşmelerin karakterlerini hem de nüfusun ekonomik aktivitelerini sınırlandırarak bu alanlarda nüfusun azalmasına neden olmaktadır (Esen & Avcı, 2017).…”