Tradycyjny okręg przemysłowy z perspektywy 25-lecia funkcjonowania w gospodarce rynkowej w Polsce. Przykład Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

Abstract

Głębokie zmiany strukturalne w gospodarce, a szczególnie w przemyśle krajów wysoko rozwiniętych, wywołane przez innowacje technologiczne, organizacyjne oraz globalizację gospodarki, pozostawiły na marginesie światowej ekspansji tradycyjne regiony przemysłowe. Wymagały one całkowitej restrukturyzacji, ponieważ cechowała je monofunkcyjność gospodarki. Do takich regionów zalicza się Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP), którego proces restrukturyzacji rozpoczął się dopiero w okresie transformacji gospodarczej Polski, czyli po roku 1989. W artykule podjęto problematykę funkcjonowania tego największego okręgu przemysłowego w Polsce w okresie 25-lecia gospodarki rynkowej, od roku 1988 do 2013, przy czym analizie poddano najbardziej uprzemysłowioną, centralną część GOP, pretendującą aktualnie do roli metropolii Silesia, a obejmującą 14 miast: Bytom, Chorzów, Dąbrowę Górniczą, Gliwice, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Rudę Śląską, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy i Zabrze. W artykule skoncentrowano się na zmianach liczby pracujących, zwłaszcza w przemyśle, i określeniu przyczyn tych zmian. Szczegółowej analizie poddano funkcjonowanie tradycyjnych sektorów gospodarki GOP, jak górnictwo węgla kamiennego i hutnictwo żelaza. W kontekście zmniejszającej się roli wymienionych branż w gospodarce regionu podjęto próbę określenia, jakie nowe dziedziny wytwórczości pojawiły się w regionie i czy petryfikują one dotychczasową strukturę, czy też wpływają na jej dywersyfikację.

Dynamic Villages in the Hinterland of a Polycentric Region: Case Study of the Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolis in Poland

“…An unusual feature compared to other rural areas in comparison with the country is the specialization in mining and quarrying services. In the past, heavy industry played a significant role in this area [34]. The restructuring has led to the closure of most hard coal mines, steel mills, and other plants in the industrial sector [85].…”

“…This area has the genesis of a mining and industrial conurbation. A significant part of the described structure is known in the literature as the Katowice conurbation [32][33][34][35][36] and the Upper Silesian conurbation [37][38][39]. An essential element is that the region in the past was associated with mining, metallurgy, and heavy industry for 200 years, and now it shows the first signs of metropolisation [40].…”