Traditional Handicrafts and Artisans Detected in Sakarya

Abstract

ÖZİnsan, yaradılışından itibaren hayatını idame ettirmek amacı ile doğada bulduğu hammaddeleri şekillendirerek çeşitli araç gereçler ortaya koymuştur. Önceleri acemice ortaya konan ürünler, artan deneyimler ile birlikte yetenekli ustaların ellerinde daha kullanışlı hale gelmiştir. İlerleyen süreçte neredeyse her bir ürün için farklı teknikler uygulanmaya başlanmış ve bunun sonucunda çeşitli el sanatı kolları doğmuştur. Geleneksel kültürün maddi yansımaları olan el sanatları, herhangi bir şekli olmayan ağaç, maden, deri, toprak, hayvansal ve bitkisel lif gibi malzemelerin çeşitli araçlar yardımı ile elde şekillendirilmesi sonucunda ortaya konan eserlerden meydana gelir. Usta çırak ilişkisine dayalı olarak yapılan bu üretimlerde kullanılan yöntemler ve araç gereçler, nesilden nesle aktarılarak gelenekselleşmiş ve günümüze ulaşmıştır. İnsanların çeşitli ihtiyaçlarına cevap veren ve yaşamlarını kolaylaştıran bu eserler, kişilerin zevk, beğeni ve duygularını yansıtmalarının yanı sıra yapıldıkları dönemin yaşam biçimlerinden de izler taşır. Geleneksel Türk sanatları, asırlardır kullanılan üretim teknikleri ile sınırlı sayıda kültür taşıyıcısı tarafından sürdürülmeye çalışılmaktadır. Kültürel miras kapsamında değerlendirilen el sanatları arasında; demircilik, hallaçlık, hasırcılık, sepetçilik, keçecilik, dokumacılık, saraçlık, çömlekçilik vb. alanlar yer almaktadır. Köklü mazisinde pek çok el sanatını ve ustayı barındıran, hatta az da olsa barındırmaya devam eden Anadolu topraklarındaki önemli yerleşim alanlarından biri olan Sakarya ve yöresinde de bu sanatlarla karşılaşmak mümkündür. Çalışmanın amacı, Sakarya'nın kültürel miras unsurları arasında yer alan el sanatlarını belgelemek ve tanıtmaktır. Bu kapsamda, Sakarya ve çevresinde alan araştırmaları yapılmış, tespit edilen örneklerin fotoğrafları çekilerek kayıt altına alınmıştır. Ustalarla röportajlar yapılarak bilgi fişlerinin doldurulması izlenen yöntemi oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda Sakarya'nın kültürel miras değerleri arasında yer alan el sanatlarının, kaybolmaya başladığı görülmüştür.

Conservation of Hand-Woven Carpets which are Cultural Heritage, and Their Sustainability as a Touristic Product: Case of Taşpınar, Aksaray

“…Araştırma konusu üzerine olan literatüre bakıldığında, son yıllarda geleneksel el sanatlarının turizmdeki yeri ve önemi, bu kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği üzerine akademik araştırmaların arttığı görülmektedir. Özellikle 2000'li yıllardan sonra bu alanda araştırmaların yoğunlaştığı görülmektedir: Türk el sanatlarının günümüzdeki durumu, kültürel önemi ve azalan sanat ustaları (Öztürk, 2005;Sarıoğlu, 2005;Duymaz & Aydoğdu, 2008;Gür, 2012;Özkoca & Bozkurt, 2013;Dilmaç, 2013;Eroğlu & Köktan, 2013;Doğanay & Çavuş, 2014;Aslan & Yazar, 2015;Orhan vd., 2016;Altıntaş, 2016;Birinci & Camcı, 2016;Varol & Ertürk, 2016;Pekerşen & Çalık, 2017;Özbek & Çevik, 2018;Özdemir, 2019;Deniz & Çelik, 2020;Taş, 2021). Geleneksel el sanatlarının turizm ile ilişkisi (Akpulat & Polat Üzümcü, 2010;Öter, 2010;Günal, 2011;Etikan & Çukur, 2011;Bayazit vd., 2012;Kurgun & Yumuk, 2013;Arıoğlu & Aydoğdu Atasoy, 2015;Can, 2017;Akın, 2018;Bal, 2018;Ekici, 2018;Köşker & Karacaoğlu, 2019;Öz, 2019;Eren & Erkol Bayram, 2021;Kaya & Erol, 2021;Kocakaya, 2022).…”

An Evaluation of Savat Handicraft in Van in the Context of the Crafts and Folk Arts Theme of UNESCO Creative Cities Network

“…Ayrıca, sadece kamu kaynaklarına bağımlı kalmak da sakıncalıdır çünkü kamu kaynaklarının süreklilik taşımama riski de bulunmaktadır. Bununla birlikte, sanayileşen toplumlarda el sanatçılarının sayısının gittikçe azalmasında, destinasyonlarda geleneksel el sanatları ürünlerinin kopyalarının veya benzerlerinin yapılması gibi nedenler sayılabileceği gibi geleneksel el sanatları ustalarının becerilerinin ve bilgilerinin unutulmaya yüz tutması da geleneksel el sanatlarının geleceği açısından risk taşımaktadır (Aslan ve Yazar, 2015;Altıntaş, 2016;Birinci ve Camcı, 2016;Deniz ve Çelik, 2020;Dilmaç, 2013;Doğanay ve Çavuş, 2014;Duymaz ve Aydoğdu, 2008;Gür, 2012;Er ve Sarıkaya Hünerel, 2012;Eroğlu ve Köktan, 2013;Özbek ve Çevik, 2018;Özdemir, 2019;Özkoca ve Bozkurt, 2013;Öztürk, 2005;Pekerşen ve Çalık, 2017;Sarıkaya Hünerel ve Er, 2012;Sarıoğlu, 2005;Taş, 2021;Varol ve Ertürk, 2016). Bundan dolayı kültürel mirasın, yaşanmasında, korunmasında ve gelecek nesillere aktarılmasında pazarlamanın çeşitli yollarına gidilmesi söz konusu mirasın görünürlüğünü ve kullanılırlığını artırmada, daha geniş kesimlere ulaştırmada ve sahiplendirmede fayda sağlayabilir.…”