Toros Yayla Köylerinde Sinema Deneyimleri: Modernlik, Şehir, Sinema Ve Seyirci İlişkilerine Dair Bir Soruşturma

Abstract

Toros yayla köylerindeki sinema deneyimlerini merkezine almaktadır. Temel amaç, bahsi geçen dönemde salonlarda ya da seyyar sinemalar aracılığıyla Toros yayla köylerinde gerçekleşen seyir deneyimlerini araştırmak; eğer yaşandıysa, sinemayla birlikte gerçekleşen kültürel değişimleri/dönüşümleri saptamak ve çözümlemektir. Bu bağlamda bazı araştırma soruları şöyle sıralanabilir: (1) 1960-1980 yılları arasında Toros yayla köylerinde film gösterimleri hangi mekânlarda, hangi koşullarda ve hangi etkinliklerle gerçekleştirilmiştir? (2) Gerçekleştirilen gösterimlere kimler katılmıştır ve bu katılımcıların seyir deneyimleri nelerdir? (3) Bahsi geçen dönemde, yayla köylerindeki seyir deneyiminin gündelik hayattaki yansımaları nelerdir? (4) Sinemayla birlikte, bahsi geçen köylerde bir kültürel dönüşüm yaşanmış mıdır? Eğer yaşandıysa bu dönüşümü nasıl tanımlayabiliriz? Araştırmayı gerçekleştirmek için yazar ve senarist Osman Şahin'in çalışmalarından hareketle seyyar sinemacıların film gösterimi yaptıkları izlekler çıkarılarak yayla köyleri belirlenmiştir. Araştırmanın gerçekleştirileceği köylerin belirlenmesinde Osman Şahin'in 1974'te Yedinci Sanat dergisi için gerçekleştirdiği "Toros Dağları'nda Sinema Soruşturması" adlı söyleşide konuştuğu seyyar sinemacı Musa Özder'in ifadelerinden yararlanılmıştır. Buradan hareketle araştırma, Mersin ili sınırları içinde bulunan Toros yayla köylerinde 1960-1980 yılları arasında yapılan seyyar sinema gösterimlerini izlemiş, 1970 yılı ve öncesinde doğan katılımcılarla sözlü tarih yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda bahsi geçen köylerdeki sinema etkinliklerinin, seyir mekânlarının ve deneyimlerinin, Batılı geleneksel/konvansiyonel sinema çalışmalarının önermelerinden son derece farklı biçimlerde gerçekleştirildiği görülmüştür ve çalışmada bu farklılıklar değerlendirilmektedir.

Gendering the history of cinemagoing in Izmir, Turkey: Middle-class women’s experiences of cinema in the 1960s and 1970s

“…New cinema history studies have reached such a level of maturity in North America, Australia and Europe that scholars have started to call for 'more systematic comparative research' in the field beyond 'monocentric' studies that focus on 'film exhibition and audience experiences in particular cities, neighborhoods or venues' (see Biltereyst and Meers, 2016: 13). Nevertheless, in Turkey, even a 'monocentric' approach to new cinema history is in the early stages of development (see Akbulut, 2014Akbulut, , 2017Altınöz, 2015;Aydın, 2008;Boran, 2015;Çam and Şanlıer, 2019;Erdoğan, 2010;Ertaylan, 2013;Liman, 2014;Öztürk, 2013;Şanlıer Yüksel and Çam, 2019).…”