The transformation of solidarity in times of austerity: The case of Greece

Abstract

Ο µετασχηµατισµός της κοινωνικής αλληλεγγύης στην εποχή της λιτότητας: Η ελληνική περίπτωση Ανδρέας Φερώνας, Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου ΠΕΡIΛΗΨΗ Η εµµένουσα σοβαρή οικονοµική κρίση που βιώνει η Ελλάδα τα τελευταία οκτώ χρόνια, δεν έχει µόνο οδηγήσει σε µια πρωτοφανή κοινωνική κρίση, αλλά έχει επίσης θέσει σε αµφισβήτηση τα παραδοσιακά εδραιωµένα πρότυπα κοινωνικής αλληλεγγύης. Υιοθετώντας έναν ευρύ ορισµό της κοινωνικής αλληλεγγύης, ως «της προθυµίας για διαµοιρασµό των κοινωνικών κινδύνων», το παρόν άρθρο στοχεύει στην ανάδειξη δύο παράλληλων διαδικασιών µετασχηµατισµού της κοινωνικής αλληλεγγύης στην Ελλάδα στο πλαίσιο της τρέχουσας κρίσης. Πρώτον, τη σηµαντική περιστολή µιας ήδη προβληµατικής (πριν από την κρίση) θεσµοποιηµένης αλληλεγγύης του κράτους πρόνοιας, που επιβλήθηκε σε µεγάλο βαθµό από τις διαδοχικές συµφωνίες διάσωσης µε την Τρόικα. ∆εύτερον, την ανάδυση µιας πληθώρας µορφών άτυπης κοινωνικής αλληλεγγύης, µε σκοπό τη στήριξη των κοινωνικών οµάδων που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. Το άρθρο καταλήγει στο συµπέρασµα ότι αν και η τελευταία έχει διαδραµατίσει ένα σηµαντικό ρόλο στην παροχή άµεσης ανακούφισης στις πιο ευάλωτες κοινωνικές οµάδες, δεν πρέπει να θεωρείται ούτε πανάκεια για την επίλυση κοινωνικών προβληµάτων ούτε ως υποκατάστατο της θεσµοποιηµένης αλληλεγγύης του κράτους πρόνοιας, σε µια εποχή που η ζήτηση για την κοινωνική προστασία έχει αυξηθεί δραµατικά. ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙ∆ΙΑ:Κοινωνική αλληλεγγύη, λιτότητα, κράτος πρόνοιας, κοινωνία πολιτών, Ελλάδα. ABSTRACTThe severe economic crisis that has surfaced in Greece over the last eight years, not only has resulted to an unprecedented social crisis but has also challenged long established domestic patterns of solidarity. By defining social solidarity very generally as "the willingness to share social risks" this paper aims at highlighting two parallel processes of transformation of solidarity in Greece in the context of the ongoing crisis. First, a process of retrenchment of an already problematic formal welfare state solidarity, largely imposed by the successive bail out agreements with the Troika. Secondly, the emergence of various forms of informal solidarity, aimed at supporting the social groups most affected by the crisis. The paper concludes that although the latter has played an important role in offering immediate relief to those "in need", is far from being considered, neither as a panacea for solving social problems nor as a substitute to welfare state solidarity, at a time when the demand for social protection has increased dramatically.