The rule of law w opiniach doradczych i wyrokach Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

Abstract

W artykule wykazano, że Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, wydając orzeczenia i opinie doradcze, przyczynia się do wzmocnienia i promocji koncepcji rządów prawa. W związku z tym, po pierwsze, wyjaśniono pojęcie „rządów prawa” oraz przedstawiono teorie formalne i materialne koncepcji rządów prawa. Ustalono, że idei rządów prawa w krajowych porządkach prawnych nie należy utożsamiać z koncepcją rządów prawa w prawie międzynarodowym. Następnie dokonano analizy wybranych orzeczeń i opinii doradczych Trybunału w odniesieniu zarówno do pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych, interpretacji, jednolitości stosowania, rozwoju prawa międzynarodowego, jak i zachowania zasady równości wobec prawa. Stwierdzono, że poprzez pokojowe rozstrzyganie sporów międzynarodowych pomiędzy państwami Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości przyczynia się do utrzymania międzynarodowego pokoju, przyjaznych stosunków oraz zapobiega wybuchowi konfliktów zbrojnych. Ponadto Trybunał w sposób jednolity, bezstronny stosuje, wyjaśnia i przyczynia się do rozwoju prawa międzynarodowego. Niestety, w postępowaniu doradczym dotyczącym rewizji orzeczeń trybunałów administracyjnych nie zagwarantowano jednostkom zasady równości stron. Zgodnie z art. 34 ust. 1 Statutu Trybunału jedynymi podmiotami uprawnionymi do bycia stroną w postępowaniu przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości są państwa. Jednostki nie mogą także uczestniczyć w postępowaniu doradczym. Jednakże w ostatniej opinii doradczej z dnia 1 lutego 2012 r. Trybunał stwierdził, że jest zobowiązany do zagwarantowania równości stron tak dalece, jak jest to możliwe.