Unijne prawo celne cały czas ewoluuje, jednak wydarzenia ostatnich lat, w tym pandemia COVID-19, brexit oraz wojna w Ukrainie (sankcje), postawiły przed nim nowe wyzwania. Uwidoczniły bowiem fundamentalną rolę służb celnych w ochronie europejskich granic oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i zwiększonej odporności Unii Europejskiej i jej poszczególnych państw członkowskich. Dodatkowe wyzwanie, jakiemu muszą sprostać prawo i służba celna, stanowi podwójna transformacja w wymiarze ekologicznym i cyfrowym, a także odpowiedź na rosnącą liczbę regulacji dotyczących reglamentacji handlu. W kontekście tych zagadnień w monografii: (1) przedstawiono projektowane i dyskutowane na poziomie unijnym zmiany prawa celnego; (2) przybliżono pojęcie i istotę ryzyka celnego oraz zarządzania nim, a także rolę, jaką ma ono odgrywać w przyszłych działaniach organów celnych; (3) scharakteryzowano i oceniono podejmowane w Polsce inicjatywy przygotowujące do likwidacji procedury uproszczonej w wywozie oraz mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM); (4) wyjaśniono oszustwa vatowskie związane ze stosowaniem procedury celnej 42 przy imporcie towarów; (5) zidentyfikowano stopień przestrzegania sankcji nałożonych na Rosję po jej inwazji na Ukrainę i rodzaj strategii dostosowawczych przyjętych przez przedsiębiorstwa działające w branżach bezpośrednio lub pośrednio objętych restrykcjami handlowymi.