The Effects of Sa‘di-yi Şîrâzî’s Journeys on His Work “Gülistân”

Abstract

XIII. yüzyılda yaşayan Sa'di-yi Şîrâzî (öl. 691/1292), adı günümüze kadar ulaşan İran'ın en büyük şairlerindendir. Yaklaşan Moğol istilası nedeniyle eğitim görmek için Bağdat'a giden ve oradan da uzun bir yolculuğa çıkan şair yaşadığı dönemin siyasî-sosyal olaylarını içinde barındıran önemli eserler kaleme almıştır. Bu eserler arasında adından en çok bahsettiren "Bûstân" ve "Gülistân"dır. "Bûstân" 655/1257 yılında mütekârib bahrinde yazılmıştır. 5000 beyitten oluşan didaktik bir manzumedir. Diğer eseri "Gülistân" ise "Bûstân"dan bir yıl sonra 656/1258 yılında yazılmıştır. Nazım ve nesrin iç içe olduğu bu eser, Sa'dî'nin diğer eserlerinden üslûp ve içerik açısından ayrılarak hemen hemen her şairin rahle-i tedrisinden geçmiştir. "Gülistân" Sa'dî'nin hayatından anekdotlar sunması ve yaşadığı deneyimleri okuyucuya aktarması açısından önemli bir eserdir. "Gülistân"da anlatılan hikâyelerin çoğu, şairin uzun yolculukları sırasında karşılaştığı kişilerden ve başına gelen olaylardan edindiği tecrübeler üzerinedir. Bu çalışmamızda Şîrâz'ın içinde bulunduğu karmaşa sebebiyle ülkesinden ayrılan Sa'dî'nin "Gülistân" eserinde dile getirdiği uzun yolculuklar ele alınacak ve bu yolculukların "Gülistân"da nasıl işlendiği üzerinde durulacaktır.