The effects of expansion of higher education on social stratification in turkey

Abstract

Bu çalışma Türkiye'de son yıllarda yükseköğretimin yaygınlaşmasının toplumsal tabakalaşmaya dayalı sosyo-ekonomik eşitsizlikler üzerindeki etkisini incelemektedir. TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi ve Yetişkin Eğitimi Araştırması verileri kullanılarak yapılan analizlerde ebeveyn mesleki statüsü, birey eğitim düzeyi ve birey mesleki statüsü üçgenindeki ilişkiler ele alınmış, yükseköğretimin yaygınlaşmasıyla birlikte ebeveyn mesleki statüsü ile birey mesleki statüsü arasındaki ilişkilerin zayıfladığı görülmüştür. Ancak, ebeveyn mesleki statüsünün bireyin eğitim düzeyi üzerinde hâlâ yüksek bir etkisinin olduğu, dolayısıyla toplumsal tabakalaşmanın yeniden üretiminin eğitime eşit erişimin sağlanması yoluyla değil, bir bileşik etki ile azaldığı bulunmuştur. Bu azalma uluslararası literatürde olduğu gibi, üniversite düzeyinde eğitim alan bireylerin mesleki statülerinin ebeveynlerinin mesleki statüsünden daha az etkilenmesi ve Türkiye'de yükseköğretim düzeyinde eğitim alanların oranının hızla artmasıyla mümkün olmuştur. Lojistik regresyon analizi, üniversite derecesine erişim konusunda cinsiyet, ebeveyn mesleki statüsü, anne ve baba eğitim düzeyi ve kuşak değişkenlerinin hâlâ önemli ölçüde etkin olduğunu göstermektedir. Ebeveyn ve çocukların eğitim ve meslek düzeylerine ilişkin daha detaylı bilgiler içeren verilerle yapılacak analizler toplumsal eşitsizliklerin lisansüstü dereceler veya eğitimin niteliği üzerinden yeniden üretilip üretilmediğini gösterebilecektir.