Το σχολικό τοπίο αποτελεί πυκνωτή χαρακτηριστικών και ενεργειών του δημόσιου χώρου. Η σχολική αυλή, υβριδική κατασκευή του δημόσιου χώρου και αναπόσπαστο τμήμα του σχολικού τοπίου, συγκροτείται από μορφήματα, δραστηριότητες, πράξεις και συμπεριφορές, που οργανώνονται και συσχετίζονται μεταξύ τους. Αν και προορίζεται ως χώρος αγωγής, η ελληνική σχολική αυλή εμφανίζεται τυποποιημένη, με επαναλαμβανόμενα μοτίβα, με χαμηλό βαθμό πολυπλοκότητας και με απουσία λειτουργικής ευελιξίας. Δημιουργείται, κατά κανόνα, χωρίς τη γνώμη της σχολικής κοινότητας και με βάση μόνο προδιαγραφές και τυπολογίες. Στο πλαίσιο, όμως, επαναπροσδιορισμού της σχολικής αυλής επιβάλλεται η σύνθετη προσέγγιση με τη διεπιστημονική συνεργασία αρχιτεκτόνων τοπίου, παιδαγωγών, εκπαιδευτικών και παιδιών για τη λήψη αποφάσεων σε πολλαπλά επίπεδα και τη βιώσιμη διαχείριση του τοπίου της. Η εργασία αυτή προσπαθεί να ανατρέψει τη σημερινή διαδικασία αναμόρφωσης της σχολικής αυλής αναπτύσσοντας μία μεθοδολογία συμμετοχικού σχεδιασμού του τοπίου με επίκεντρο τα παιδιά, τους φυσικούς χρήστες της. Η αναπτυχθείσα μεθοδολογία συμμετοχικού σχεδιασμού του τοπίου είναι σύνθετη και υιοθετεί στρατηγικές από το πεδίο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της Αρχιτεκτονικής Τοπίου. Σκοπός της είναι η ενεργός εμπλοκή των παιδιών στον περιβαλλοντικό και παιδαγωγικό ανασχεδιασμό του αύλειου χώρου του σχολείου τους, μέσα από τη διερεύνηση των τοπιακών προτιμήσεων, της κοινωνικο-χωρικής συμπεριφοράς και της στάσης των παιδιών απέναντι στην οργάνωση και διαχείριση του χώρου της σχολικής αυλής. H μεθοδολογία στοχεύει στη γνωριμία και εφαρμογή από τα παιδιά διαδικασιών συμμετοχικού σχεδιασμού του τοπίου, στην ενδυνάμωση της περιβαλλοντικής τους ευαισθησίας, στην απόκτηση από αυτά νέων εννοιών και δεξιοτήτων, στην καλλιέργεια στάσεων και, τέλος, στον συσχεδιασμό και τη λήψη της τελικής απόφασης μαζί με τους ενήλικες (εκπαιδευτικούς και αρχιτέκτονα τοπίου) για διαμόρφωση της πρότασης ανασχεδιασμού της αυλής του σχολείου τους. Παράλληλος στόχος είναι η επίτευξη, κατά το δυνατόν, περισσότερων ατομικών ωφελειών - άμεσων και παράπλευρων - που εκπηγάζουν από την ίδια τη διαδικασία συμμετοχής. Η συγκεκριμένη μεθοδολογία πραγματοποιείται σε εφτά στάδια, καθένα από τα οποία έχει τον δικό του επιμέρους σκοπό, ο οποίος εξυπηρετεί τους κύριους στόχους της μεθοδολογίας. Εκκινεί με τη διερεύνηση των στάσεων της σχολικής κοινότητας, μέσα από εργαλεία και τεχνικές, όπως ο καταιγισμός ιδεών, μία παραλλαγή των τεχνικών PMI και «brainwriting», και συνεχίζει με την ανάλυση και σύνθεση του τοπίου, τη συμμετοχική ιχνογράφηση, την τεχνική «draw-and-tell», το οπτικοακουστικό υλικό για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και τη σχεδίαση σε ανοιχτού κώδικα λογισμικό ζωγραφικής σύνθεσης (Tux Paint), προσαρμοσμένο στις ανάγκες της έρευνας. Η συμμετοχική διαδικασία, μετά την επιλογή με δημοκρατικές διαδικασίες από τα παιδιά όλου του σχολείου των ψηφιακών σχεδίων που δημιούργησαν τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα, καταλήγει στη δημιουργία του λειτουργικού διαγράμματος της αυλής του σχολείου από τα συμμετέχοντα στην έρευνα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς των τάξεων, τον διευθυντή του σχολείου και την αρχιτέκτονα τοπίου - ερευνήτρια. Η μεθοδολογία εφαρμόστηκε σε σχολείο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης με συμμετοχή των παιδιών των δύο τελευταίων τάξεων. Σε όλα τα στάδια πραγματοποιήθηκε ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των αποτελεσμάτων. Τα παιδιά εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους με την υπάρχουσα κατάσταση του αύλειου χώρου του σχολείου τους, το ενδιαφέρον τους για την πραγματοποίηση των αλλαγών στον χώρο της αυλής και την επιθυμία κατάθεσης των ιδεών τους και συνεργασίας για τις αλλαγές αυτές. Μέσα από τις απαντήσεις των ερωτηματολογίων και των συμμετοχικών ιχνογραφημάτων ξεπρόβαλε η αναπαραγωγή της προκατασκευασμένης αντίληψης και σκέψης των παιδιών όσο αφορά την εικόνα της αυλής του ελληνικού σχολείου, η οποία άλλαξε δραστικά με την παροχή γνώσεων και ερεθισμάτων μέσω οπτικοακουστικού υλικού περιβαλλοντικού χαρακτήρα και σχεδίασης της αυλής με ψηφιακά μέσα αναπαράστασης. Το λειτουργικό διάγραμμα αρχιτεκτονικής τοπίου, προϊόν δημοκρατικών διαδικασιών και συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων, παρουσιάζει μία πράσινη αυλή με βιωματικές, συνεργατικές και επικοινωνιακές δράσεις, που ξεπερνούν τους στερεότυπους συνειρμούς. Μέσα από μία πολυτροπική σειρά παιδοκεντρικών ενεργειών εφαρμόστηκαν διαδικασίες συμμετοχής, συνεργασίας, ομαδικού πνεύματος και δημοκρατίας για τη χωρική συγκρότηση της αυλής του σχολείου πέρα από στερεοτυπικά μοτίβα. Τα παιδιά εξομοίωσαν διαδικασίες έργων αρχιτεκτονικής τοπίου, καλλιέργησαν στάσεις και δεξιότητες για την ανάπτυξη της προσωπικής και συλλογικής ευθύνης σε θέματα του περιβάλλοντος, απέκτησαν γνώσεις και ενδυνάμωσαν αξίες για τη διαμόρφωσή τους ως ενεργών πολιτών μίας συμμετοχικής κοινωνίας.