Terörizmle Mücadele Eden Vijilanti Grupların Dönüşümü: Nijerya ve Güney Sudan Örnekleri

Abstract

Devlet-dışı aktörler pek çok farklı amaçlarla siyasal şiddete başvurabilir, ancak bunlar arasındaki iki amaç diğerlerine nazaran daha yaygın görülür. Bu amaçlardan biri müesses nizamı muhafaza etmek, bir diğeri de müesses nizamda gedik açmak veya onu tamamen ortadan kaldırmaktır. Bunlardan ilki vijilantizm (vigilantism), ikincisiyse terörizme karşılık gelir. Birbirlerine zıt amaçlarla ortaya çıkan bu şiddet pratiklerinin buluştukları nokta, modern devletin temel karakteristiklerinden biri olan “şiddet tekeline” meydan okunmasıdır. Terör örgütlerinin meydan okuması bariz bir biçimde görülse de vijilanti (vigilante) gruplarınki çoğunlukla bulanık bir durum ihtiva eder. Zira bazı durumlarda vijilanti gruplar, bizzat devlet tarafından kurulur, teşvik edilir veya desteklenir. Özellikle terörizmle mücadele eden devletlerin güvenliği sağlayamadığı bölgelerde, vijilanti grupların istihbarat bilgilerinden ve operasyonel kabiliyetlerinden faydalandıkları görülmüştür. Ne var ki ilgili literatürdeki bazı çalışmalarda bu grupların bizzat kendilerinin terörize edici eylemlere girişiyor olmaları, çoğunlukla görmezden gelinir veya en iyi ihtimalle ikinci plana atılır. Bu çalışmanın dayandığı temel varsayım şudur ki: devletlerin terörizmle mücadele faaliyetleri içerisinde makbul gördüğü vijilantizm; bazen kısa süre içinde bazen de zamanla, fakat neredeyse istisnasız bir biçimde, devletin kontrol alanından çıkar. Nitekim vijilanti gruplar, vijilanti terörizmine başvurabilecekleri gibi devlete karşı hareket eden şiddet gruplarına da dönüşebilirler. Yani devletin güvenliği sağlamak üzere desteklediği vijilantizm; büyük çoğunlukla “şiddet şiddeti doğurur” aforizmasını doğrular şekilde, sivil toplumda şiddet kültürünün kurumsallaşmasına neden olur. Bu çalışmada öncelikle vijilantizm, terörizm ve vijilanti terörizmi kavramları üzerine bir sorgulama yürütülmekte ve nihayetinde çalışmanın varsayımını temellendirmek amacıyla bir laboratuvar niteliğinde olduğu düşünülen Afrika ülkelerinden Nijerya ve Güney Sudan’daki ilgili örnekler incelenmektedir.