Tasarrufa Dayalı Finans Sisteminin Sürdürülebilirliğinin Sağlanması ve Finansal Ekosistem İçinde Yerini Alması Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Türkiye'de tasarrufa dayalı finans (TDF) sistemi son yıllarda akademik, resmî ve finansal çevrelerde dikkat çekmekte ve toplum nezdinde de giderek önem kazanmaktadır. Bu çalışma ile banka-dışı bir finansman yöntemi olan TDF sisteminin finansal ekosistem içinde yerini alması ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşması için Türkiye'de hukukî, teknik ve kurumsal alt yapısı oluşturulmaya çalışılan bu sistem ile ilgili çalışma yapan kurum ve kuruluşlara katkı sağlamak amaçlanmıştır. TDF sisteminin araştırılmış olduğu bu çalışmada, bilgi edinmeyi amaçlayan, tanımlayıcı ve durum belirleyici bir araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada önce tasarrufa dayalı finans sistemi incelenmiş, daha sonra da TDF sisteminin taşıdığı riskler üzerinde durulmuştur. Bulgularda TDF sisteminin konvansiyonel finansal aracılık teorisi benzerliği ve farklılığı üzerinde durulmuş olup, sistemin şekil haricinde tamamen farklı işlediği tespit edilmiştir. Ayrıca Türkiye'de TDF sisteminin niçin düzenlenmesi gerektiği üzerinde durulmuş ve hukukî, teknik, kurumsal alt yapısının ne şekilde yapılması gerektiği ve sistemi emniyete alacak düzenlemeler maddeler halinde listelenerek TDF sistemi için önerilerde bulunulmuştur.

Fai̇z Olmamasi Meşrui̇yet İçi̇n Yeterli̇ Mi̇? Tasarrufa Dayali Fai̇zsi̇z Konut Fi̇nansman Si̇stemi̇ni̇n Ekonomi̇k Anali̇zi̇

“…In almost all of these studies, the functioning of the system has been introduced, albeit at different levels, and some of them have been compared with FKFS, bank loans, cooperatives and other different housing finance models. The reasons for choosing the system (Tekerek, 2013;Ergüven & Kaya, 2016;Ergüven, 2021Ergüven, , 2021aTursun, 2022), its legal legitimacy (Kumbasar, 2016;Birsin & Ötegeçeli, 2019;Korkmaz, 2019;Seçkiner, 2022), Islamic Compliance with financial principles (Çekin, 2018;Seçkiner, 2022), usability by participation banks (Kurt, 2019) and the risks of the system, the need for surveillance and audit (Okur et al, 2018;Yazıcı, 2019;Beybur & Çetinkaya, 2021) are the main topics examined.…”

“…haftada veya ayda bir) grubun diğer üyelerinin belirlenmiş miktarda altın aldığı altın günü gibi, her dönemdeki (genellikle ay) ödemelerinin toplamı bir konut almaya yeterli olacak sayıda üyesi olan bir grup, sırasıyla her üyesine aynı nitelikte birer konut almaktadır. İdeal modelde, grup üyelerinin konut alma sırası çekiliş ve mümkün olduğu hallerde grup içi mutabakatla belirlenmekte, konutu teslim alan üyeler, diğer üyelerden daha erken faydalanmaya başladıklarından, önceden belirlenmiş bir kira bedeli kadar fazla ödeme yapmakta ve bu fazlalık henüz konutunu teslim almamış üyelerin toplam katılımcı sayısından daha az ay içinde fon kullanmalarına katkı sağlamaktadır (Ergüven & Kaya, 2016;Ergüven, 2021b). Bununla birlikte, konut alımında bu tür bir dayanışma çabası içine girenlerin çok yüksek ödeme gücü olmaması ve sınırlı dönemsel ödemelerle konut gibi oldukça yüksek bedelli bir varlığın alımının uzun süre ve doğal olarak büyük bir grup gerektirmesi, sistemin bir araya gelen fertlerin birbirini şahsen tanıyan ve güvenen kişiler tarafından işletilmesini zorlaştırmaktadır.…”

“…Bu çalışmaların tamamına yakınında, farklı düzeylerde de olsa, sistemin işleyişi tanıtılmış, bunların bir kısmında FKFS, banka kredisi, kooperatif ve diğer farklı konut finansman modelleri ile karşılaştırılmıştır. Sistemin tercih edilme sebepleri (Tekerek, 2013;Ergüven & Kaya, 2016;Ergüven, 2021a;Tursun, 2022), fıkhi yönden meşruiyeti (Kumbasar, 2016;Birsin & Ötegeçeli, 2019;Korkmaz, 2019;Seçkiner, 2022), İslami finans ilkelerine uygunluğu (Çekin, 2018;Seçkiner, 2022), katılım bankaları tarafından kullanılabilirliği (Kurt, 2019) ve sistemin riskleri, gözetim ve denetim ihtiyacı (Okur vd., 2018;Yazıcı, 2019;Beybur & Çetinkaya, 2021) başlıca incelenen konulardır. Yürütülen çalışmalarda FKFS ile çeşitli konut finansman araçlarının maliyetleri arasında karşılaştırmalar yapıldıysa da, bu farklı araçların fon kullanım tarihi, vade sayısı ve ödeme tutarlarındaki farklılıklar, karşılaştırmaların çoğunlukla nominal değerler üzerinden yapılmasına yol açmıştır.…”

Evolvement of ROSCA to real property acquisition as a form of interest-free SBF model: a PRISMA-compliant systematic review

“…Furthermore, the inclusion and acceptance of the SBF model in the mainstream financial sector deserve scholarly attention to comprehend its transformation and strengthen the theoretical framework. Though some smattering literature concentrated on the SBF concept (Erguven and Kaya, 2016;Ersin and Duran, 2017;Dinç, 2019;Dinç et al, 2019;Erguven and Ferudun, 2020;Erguven, 2021;Dinç et al, 2021), these are primarily general discussions and mainly in the Turkish language except Erguven (2021) and Dinç et al (2021) [which limits a significant number of readers from taking advantage of the literature]. The studies focused on the economics and operational aspect as well as the brief history of ROSCA; however, the evolvement of SBF was not broadly discussed.…”

“…Though some smattering literature concentrated on the SBF concept (Erguven and Kaya, 2016; Ersin and Duran, 2017; Dinç, 2019; Dinç et al. , 2019; Erguven and Ferudun, 2020; Erguven, 2021; Dinç et al. , 2021), these are primarily general discussions and mainly in the Turkish language except Erguven (2021) and Dinç et al.…”