Tarihsel Gelişim Süreci İçinde Anadolu’daki Yerleşimler ve Konut Tipolojileri Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

ÖzGeçmişten günümüze insanlar, içinde yaşadığı dünyayı şekillendirmek ve değiştirmek istemişlerdir. Bu yaklaşımın temelinde başlangıçta hayatta kalma, barınma, korunma ve çoğalma gibi ihtiyaçlar olsa da ilerleyen dönemde doğaya hâkim olma, üretme, gelişme ve güç elde etme gibi isteklerin öncekilere eklenmesiyle insan eylemleri, mekânın şekillenmesinde başat unsurlardan biri haline gelmiştir. İnsanlık mekânı, yaşadığı yerleşimleri ve onun içinde konutu şekillendirmiş; bunu yaparken de çevresel, toplumsal, kültürel, siyasi, ekonomik ve teknolojik gelişmeler bu süreçlere yön vermiştir. Anadolu coğrafyası gibi farklı medeniyetleri birbirine bağlayan bir kesişim noktasında, söz konusu süreçleri etkileyecek çok farklı unsur bir araya gelmiş, bu kadim topraklarda sürekli bir dönüşüm ve değişim yaşanmıştır. Anadolu'nun sadece farklı kültürlerin buluşma noktası olması değil, aynı zamanda farklı fiziksel, iklimsel, coğrafi koşullara sahip olması insan yerleşimlerinin dokusunu, konut şemalarını, kullanılan yapım malzemelerini çeşitlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı, Anadolu'daki çeşitliliğin mekânsal boyutunun irdelenmesi ve tarihsel gelişim süreci içinde Anadolu'daki yerleşimlerdeki ve konut tipolojilerindeki gelişim, değişim ve farklılıkların, etkileşim halinde olunan medeniyetlerle birlikte değerlendirilmesidir.

Türkiye’de Konut Sorununun Toplu Konut Olgusu Üzerinden Dönemsel Olarak İncelenmesi

“…Bu dönemde yaklaşık on yıllık bir süreçte (1950)(1951)(1952)(1953)(1954)(1955)(1956)(1957)(1958)(1959)(1960) nüfusun %80.2 artarak plansız bir kentleşmeye sebep olduğu söylenebilir (Keleş, 1978). Tarımda makineleşme sonucu kırda işsiz kalanlar sanayide çalışmak için büyük kentlere taşınmışlardır (Tuğaç, 2021). Kamunun yeterli derecede barınma imkanı sunamamış olması, göç edenlerin kent çeperlerine yerleşerek buralarda ilk gecekonduları meydana getirmelerine sebep olmuştur.…”

“…Kurulan büyükşehir belediyeleri ve imar hakkı konusundaki değişimler kentlerin yapı stokunu oldukça etkilemiştir. Yapılan yeni imar planları neticesinde kentsel dokudaki yeşil alan miktarı azalmış, önemli sivil mimari örneklerinin bir kısmı yıkılarak kentlerin çehresi değişmiştir (Tuğaç, 2021). Gecekondulaşmanın da bu dönemde yapısal bir soruna dönüştüğünden söz edilebilir (Özcan, 2007).…”