Tabularność wiersza wolnego i jej konsekwencje lekturowe

Abstract

Tabularność wiersza wolnego i jej konsekwencje lekturoweTekst ten stanowi wprowadzenie w problematykę związaną z próbą redefiniowania wiersza wolnego -stworzenia charakterystyki niezogniskowanej na odstępstwach od wielowiekowej konwencji, niewyczerpującej się w domniemanych niedomogach uwolnionej formy. Podstawowym założeniem bowiem jest obecność cech swoistych wiersza wolnego, które diametralnie zmieniają operatywność tej formy tekstu, uaktywniając zjawiska semiotyczne na dużo wyższym stopniu zaawansowania niż w początkowej fazie ekspansji nowych mediów. Pogłębiona refleksja nad znakowością, nośnikami i mechanizmami komunikacji, a wreszcie -nad fenomenem percepcji winna mieć począ-tek w momencie pojawiania się awangardowych propozycji modernizowania literatury.Poniższe rozważania dotyczą projektu skupionego na mechanizmach semiotycznych wiersza wolnego. Problem tabularności wiersza otwiera szerszą perspektywę gramatyczną, która umożliwia stawianie pytań o zja wiska akomodacji poetyckiej 1 , metaforyzacji tekstowej idiomatycz 1 Próby opisu składni poetyckiej w świetle teorii wzorców generatywnotransformacyjnych podjęła się swego czasu Joanna Ślósarska w pracy Syntagmatyka poetycka (Warszawa 1995), rekonstruując przy tej okazji stan badań nad problematyką składniową w relacji do poetyki. W części poświęconej problemom kompetencji i performancji poetyckiej autorka stwierdza: "Z gramatycznego punktu widzenia podstawą właściwego działania funkcji performatywnej wypowiedzi poetyckiej winna być poprawność jej syntaktycznosemantycznej organizacji weryfikowanej przy pomocy wzorców składni. Poezja jednak nie rodzi się ze struktury formalnej, lecz struktura formalna jest porządkiem wytwarzanym przez poezję. Każdy utwór poetycki jest harmonijnie uporządkowaną, niepowtarzalną i ostateczną strukturą językową, której nie moż-na weryfikować przy pomocy żadnej innej struktury sprowadzonej do wzorca hipotetyczno dedukcyjnego" (s. 23). Właśnie w takim założeniu -autonomiczności pozostającej w relacji do

Poststrukturalistyczne inspiracje w badaniu języka poezji współczesnej

“…Jeśli przyjąć, że tekst w wierszu wolnym jest to utwór o swoistej językowej kompozycji, składający się z wersów (nie: podzielony na wersy), czyli ekwiwalentnych i relacyjnych względem siebie jednostek syntagmatycznych o określonej wartości semantycznej, to dwa zjawiska wysuwają się tu na pierwszy plan. Po pierwsze nie mamy do czynienia z gotowym tekstem ciągłym (członowanym), po drugie forma graficzna motywuje odczytanie tabularne (Skibski 2013), co wpływa na styl i semantykę tak skonstruowanego tekstu 6 � Czym zatem jest w tej perspektywie wers? Przede wszystkim jest wyróżnioną graficznie jednostką tekstu o potencjalnie odrębnej wartości semantycznej.…”

Sobieraj S. - Edmunda Millera poezja eksperymentu. Między futuryzmem i konstruktywizmem

“…Cechuje je przede wszystkim świadome konstruowanie poetyckiej materii z określonych elementów, czyli w tym wypadku z grup słownych ujętych w kształt wizualny, zakreślony zadrukowaniem części strony bądź wyróżniony typograficznie. Utwory te, przekraczając zasadę linearności, stają się swoistymi "instalacjami", w których pojawiają się sugestie różnych porządków lektury 54 , np. horyzontalnego i wertykalnego.…”