Swoboda i wolność intelektualna jako podstawa eutopii na przykładzie "Obrony Galileusza" Tomasza Campanelli

Abstract

Swoboda i wolność intelektualna jako podstawa eutopii na przykładzie ObronyGalileusza Tomasza Campanelli Tommaso Campanella wierzył, iż możliwa jest pełna realizacja eutopii, miejsca szczęśliwego, w którym nauka będzie dobrem powszechnym, a naukowcy będą współpracować w imię jaśniejącej gwiazdy Postępu. Swoją wizję przedstawił w Mieście Słońca. Prawdopodobnie w najśmielszych marzeniach nie przypuszczał, iż zaistnieje teoretyczna możliwość realizacji tej eutopii i to jeszcze za jego życia. Gnębiony przez Inkwizycję, większość życia spędził w przeróżnych więzieniach, lecz przeciwności losu nie zdołały złamać jego ducha ("Zobaczycie teraz, jak ten, który pozostał wolny mimo kajdan, godny podziwu mimo uwięzienia, zatriumfuje przez swoją śmierć. Moja filozofia jest bowiem ponad wszelki lęk i cierpienie, cnoty nie można uwięzić, a hart ducha nie zna hańby" [Ernst 2003, s. 30]). Pomimo tego, iż zdawał sobie sprawę z beznadziejności swojego położenia, napisał dzieło będące próbą obrony Galileusza w czasie trwania procesu padewskiego fizyka. Campanella miał nadzieję, iż stanie się to początkiem współpracy pomiędzy nim a Galileuszem, której celem ma być realizacja eutopii. Campanella był bez wątpienia dzieckiem swoich czasów, głęboko przywiązanym do idei wolności i swobody twórczej. Pierwsze jego dzieło, Philosophia sensibus demonstrata, to apologia filozofii Bernardina Telesia, a także odpowiedź na zarzuty arystotelika, Marty. Samemu Campanelli nie dane było poznać swojego mistrza. Ujrzał go tylko raz i z konieczności było to zarazem spotkanie ostatnie. Młody zakonnik uczestniczył bowiem w ceremonii pogrzebowej Telesia.Zafascynowany myślą filozofa z Cosenzy, złożył swemu mistrzowi jeszcze jeden hołd, a mianowicie upamiętnił go w swoich sonetach. Sonet 60 z Scelta di poesie filosofiche, zatytułowany Al Telesio cosentino, mówi o myślicielu, który "za pomocą swoich strzał przeszył i zabił tyrana umysłów, zwracając człowiekowi libertas philosophandi, której nie da się oddzielić od prawdy" [Ernst 2003, s. 278-279]. Owa