Superwizja w jakościowych badaniach społecznych. O radzeniu sobie z trudnymi emocjami badających i badanych

Abstract

W szeroko rozumianym obszarze „pracy z ludźmi” superwizja jest jedną z podstawowych form uczenia się i rozwoju zawodowego. W jej ramach można również umieścić badania naukowe – przede wszystkim te prowadzone w terenie i oparte na interakcjach z badanymi. Kwestia krytycznej refleksji nad podejmowanymi przez badaczki i badaczy działaniami, nad ich postawami oraz relacjami z osobami badanymi, nad dylematami etycznymi, a także nad rozwojem umiejętności postępowania z (często dotkniętym cierpieniem) Innym jest szczególnie znacząca w socjologii, naukowej refleksji nad pracą socjalną, antropologii czy pedagogice, czyli dziedzinach bazujących w istotnej części na badaniach jakościowych. Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z pojawiającymi się ostatnio postulatami wprowadzenia superwizji w obszar społecznych badań jakościowych. Przedstawiono w nim krótko uwagi na temat superwizji w kontekście uwarunkowań pracy naukowej we współczesnej akademii, a następnie rozważono problem podatności badaczek i badaczy na zranienie i wskazano możliwe funkcje przeznaczonej dla nich superwizji. W ostatniej części tekstu odniesiono się do kwestii terminologicznych dotyczących pojęciowego zakreślenia granic superwizji dla badaczy, oddzielenia jej od superwizji klinicznej czy też promotorstwa i opieki naukowej, także określanych jako superwizja, ukazując skrótowo, jak superwizja badawcza opisywana jest w ostatnich latach w literaturze obcojęzycznej.

Terapeutyczny wymiar wywiadu socjologicznego: praktyka badawcza w kontekście wyzwań etycznych

“…Wspólne projektowanie strategii dotarcia do badanych pozwala uniknąć wielu trudności, a interpretacje powstające w ramach seminariów są pełniejsze, gdy uwzględniają głosy osób posiadających różne światopoglądy, doświadczenia życiowe i kompetencje. Doświadczenia obu projektów pokazują, że analiza danych jakościowych prowadzona w tradycyjnej formie warsztatowej pozwala uniknąć problemów, z którymi muszą mierzyć się badacze działający w pojedynkę (Wengraf 2001;Golczyńska-Grondas, Waniek 2022). W zespole badającym awans społeczny mieliśmy do dyspozycji osobę z kompetencjami psychoterapeutycznymi (w trakcie szkolenia), której głos był bardzo istotny przy omawianiu kwestii dotyczących etyki badań.…”