Sualtı Arkeolojisinin Terminoloji Sorunsalı

Gölbaş, Alper

doi:10.13113/cedrus.201927

Cited by 2 publications

(1 citation statement)

References 0 publications

Supporting

Mentioning

Contrasting

Order By: Relevance

“…Yukarıda belirtilen çalışmaların dışında terimle ilgili çeşitli bilim alanlarında uzmanları tarafından yapılan çalışmalar bağımsız olarak tanımlanmıştır. Çalışmalara yönelik bazı örnekler; belâğat terimleri (Samil, 2013), sualtı arkeolojisinin terminolojisi (Gölbaş, 2018;, tıp alanındaki anatomi terimleri (Çıkmaz & Mesut, 2008), erken ortaçağ Türkçesinde dini terminoloji (Akdemir & İsi, 2017). Toprak sanatlarında kullanılan terimler sözlük halinde sunulmuştur (Ayta, 2017).…”

Section: Türkçe Terim çAlışmalarıunclassified

Ormancılık Terimbilimi

Sevgi

2024

View full text Add to dashboard Cite

Ormancılık Terimbilimi kitabı ormancılık bilim ve mesleğinin bir ihtiyacı olarak ortaya çıkmıştır. Bu ihtiyaç kapsamında İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü’nde Ormancılık Terminoloji ismiyle 2018-2019 yılından itibaren ders olarak okutulmaktadır. Ormancılık Terimbilim kitabı 2004 yılında Fen Bilimleri Sözlüklerinde Türkçe Kelime Kullanımı isimli V. Türk Dil Kurultayı bildirisiyle başlayan 20 yıla yakın birikime dayanmaktadır. Kitap her ne kadar ormancılık alanına yönelik yazılsa da verilen bilgiler daha geniş kapsamda sunulmuştur. Böylece terim çalışmalarının öncelikli olarak o alanda çalışan öğretim üyelerinin veya meslek mensuplarınca yapılması gerekliliğini ve buna bağlı olarak ilgililerine sorumluluk alanının hatırlatılması amaçlanmıştır. Birinci Bölümde terim çalışmaları ayrıntılı olarak verilmiştir. Bölümde Türk Dil Kurumunun terim çalışmaları başta olmak üzere, çeşitli bilim alanları, mesleklerde hazırlanan terim sözlüklerine ve çalışmalarına yer verilmiştir. Çalışmalar çok farklı kurumlarda yayınlandığı görülmektedir. Bu bölümde terim konusunun dilbilim alanının dışında çok daha geniş kesimden bilim insanlarınca benimsenmiş bir çalışma alanına dönüştüğü ortaya konulmuştur. Daha sonra ise dünya ormancılık terimlerine yer verilmiş ve çalışmanın kapsamı ortaya konulmuştur. Kitabın kapsamında temel oluşturan dört terim (kavram) ayrıntılı olarak incelenmiştir. Söz konusu bu terimler dil, bilim dili, meslek dili ve kavramdır. Bu bölümde işlenen terimlerin hem kitap çerçevesinin anlaşılmasına hem de ormancılık bilimleri ve meslek dilinin bilinmesine katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Üçüncü bölümde ise doğrudan terim üzerine odaklanılmıştır. Terimle kavramın ilişkisi ise sadece kitap kapsamıyla sınırlı tutularak verilmiştir. Bölümde terimin işlevleri, terim ihtiyacının karşılanma yolları, terim üretilmesinin önündeki engeller, terimbilim ve terim sözlükbilimi açıklanarak terim tartışmalarının tarihsel kökenleri, güncel tartışmaları ve neler yapılması gerektiği gibi konular incelenmiştir. Böylece terim konusunda çalışanların yükseköğretim ortamında karşılaştığı güncel sorunlara da yanıt verilmeye çalışılmıştır. . Dördüncü bölümde ise terimi yeni bir yaklaşımla ele alınmıştır. Terim ile etiğin birleştiği alanda terim etiği kavramsallaştırılması üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Terim kullanımında yani seçiminde, anlamında kullanılması, anlamın daraltılması gibi çeşitli tercihler sonunda oluşan anlam kaymaları veya farklılıkları örneklerle incelenmiştir. Böylece terim kullanımın etik değerlendirmeye konu olabileceği ortaya koyulmuştur. Beşinci bölüm ise ormancılık diline ayrılmıştır. Bir meslek dili olarak ormancılık dilinin oluşumu, yapısı ve temas ettiği toplumun diğer kesimleriyle birlikte sunulmuştur. Böylece gündelik dil ile ormancılık dili arasındaki farkların anlaşılmasına katkı sağlanmaya çalışılmıştır. Ormancılık dilinin anlaşılması beraberinde kullanılan terimler konusunda da bir bilinç oluşturacağı düşünülmektedir. Altıncı bölümde ise ormancılık bilimlerinin ve ormancılık dilinin temel kavramları ile ilgili bilgiler ve tartışmalar sunulmuştur. Ormancılık bilimleri ve ormancılık dilinin temel kavramı olan orman ayrıntılı olarak işlenmiştir. Orman kavramının yanı sıra ormanlık alan, orman alanı, ormancı, ormancılık gibi ormancılığın temel kavram ve terimleri üzerinde durulmuştur. Yedinci bölüm ise ormancılık terim çalışmalarının geçmişine ayrılmıştır. Ormancılık yükseköğretiminin başladığı 17 Kasım 1957’den itibaren ormancılık bilimlerinde ve ormancılıkta düzenli terim çalışmaları yapıldığı ve günümüze kadar çeşitli dönemlere ayrıldığı belirtilmiştir. Böylece ormancılık bilimleri ve ormancılık alanında düzenli terim çalışmalarının geçmişi ve buna bağlı tarihsel derinliği ifade edilmiştir. Eklerde verilen çeşitli evraklarla terim çalışmalarının nasıl ciddiye alındığı ve yükseköğretim kurumları tarafından benimsendiği gösterilmiştir. Sekizinci bölüm ise ormancılık bilimleri, adları, sınırları ve sınıflandırmalarına ayrılmıştır. Ormancılık yükseköğretim kurumlarının tarihsel geçmişi anlatılmış ve kurum adları incelenmiştir. Orman Fakültesi ders adlarında yer alan temel terimler üzerinde durulmuştur. Ormancılık bilimlerinin canlıbilimleri, toplum bilimleri ve mühendislik bilimleri gibi çeşitli alanlarda doğrudan ilişkileri ortaya koyulmuştur. Dokuzuncu bölümde ise ormancılık bilimlerinde günümüze kadar yapılan terim çalışmaları değerlendirilmiştir. Söz konusu değerlendirmeler ormancılık terim sözlükleri, makaleleri, kitapları ve ormancılık mevzuatı üzerinden yapılmıştır. Böylece ormancılık bilimleri ve ormancılık dilinde yapılan terim çalışmalarıyla ilgili doğrudan bilgi verilmiştir. Onuncu bölümde ormanı ya da orman ekosistemini oluşturan öğelerin adlandırmaları üzerinde durulmuştur. Ormancılığın temel konuları olan canlılar (bitki, hayvan, mantar ve diğerleri) ve cansızlar (iklim, yetişme ortamı ve toprak gibi) adlandırmalarıyla ilgili özet bilgiler sunulmuştur. Onbirinci bölüm geleneksel ormancılık terimlerine ayrılmıştır. Bu bölümde yükseköğretim kurumları çalışanları ve ormancılar dışında ormanla ilişkisi olan toplum kesimlerinin veya bilimsel metinlerde yer almamış fakat ormanla ilgili terimler işlenmiştir. Geleneksel ormancılık terimleri son derece zengin olduğu ve ormancılık bilimleri ve ormancılık diline destek verebilecek nitelikte olduğu örneklerle anlatılmıştır. Onikinci bölüme kadar kitapta terim çalışmalarının geleceğiyle ilgili bilgiler parça parça verilmiştir. Bu bölümde ise doğrudan terim çalışmaları kapsamında neler yapılması gerektiği çeşitli örnekler üzerinden aktarılmıştır. Örneklerde kitap yazımında terim kullanımı, terim sözlüğü çalışmaları, makale yazımlarında terim kullanımı, ormancılık dergilerinin terimlere yapabileceği katkılar ve ormancılığı diğer metinlerinde terimle ilgili neler yapılabileceği konu edilmiştir. Metinin yazımında, çeşitli kurum, sivil toplum kuruluşu veya bireysel çalışmalarda hazırlayan, derleyen, katkı sağlayanlar, yayın kurulu veya kurul başlıkları altında kişiler yazılarak sunulduğundan sözlüğü yazan kişi veya yazarların açık olarak yazılmadığı görülmüştür. Bu durumlarda öne çıkan tek isimlere atıf yapılarak yazılmış ve ilk geçtiği yerde dipnot olarak diğer kişilerin ismi metinde geçtiği şekil ve sırada verilmeye çalışılmıştır. Terim konularıyla ilgilenmeye başladığım dönemlerde Prof. Dr. Mustafa KOÇ’un görüşlerinden çok faydalandığımı açıkça belirtmek isterim. Kendisi 20–26 Eylül 2004 tarihlerinde Ankara’da yapılmış olan Beşinci Uluslararası Türk Dili Kurultayı’na katılmamı önermiş ve teşvik etmiştir. Prof. Dr. Mustafa KOÇ, Kurultay boyunca birçok uzmanla temas kurmama bizzat kendisi yardımcı olmuştur. Terim başta olmak üzere bilim dili, dil ve bilim konularında ufuk açıcı sohbetlerimizden ilerleyen yıllarda da faydalanmaya devam ettim. Dolayısıyla terim konusunda yaptığım çalışmalarda yeri doldurulamaz katkılarından dolayı kendisine teşekkür ederim. Terim çalışmalarını yaparken fikirleri, önerileri ve teşvikleriyle düşüncelerimin serimlenmesine katkı sağlayan Prof. Dr. H. Barış TECİMEN’e ve sadece bu kitapla sınırlı olmayıp bütün terim çalışmalarımı okuyup eleştiren, katkı veren ve şekillenmesine yardımcı olan Doç. Dr. Ece SEVGİ’ye teşekkürlerimi sunarım. Ormancılık Terimbilimi metnini başından sonuna kadar okuyan Doç. Dr. Hatice YILMAZ’a yaptığı nitelik arttırıcı önerileri, uyarı ve değerlendirmeleri ile metnin oluşmasında katkılar sağladığı için teşekkürlerimi sunuyorum. Terim konusunda açık ve cömert yardımları için her zaman hazır bulunan ve kitabı baştan sona kadar okuyup değerlendiren ve yapıcı önerileriyle metnin son şeklini almasına katkı sağlayan Doç. Dr. Şermin KALAFAT’a da ayrıca teşekkür ederim. 2013 yılından günümüze kadar bilimsel konuları telefonda uzun uzun konuştuğum, dilbilim, sözlükbilim, adbilim ve terimbilim alanlarında birçok sorumu sabırla dinleyip yanıtlayan, fikirlerini paylaşan ve mevcut kitabı okuyarak önemli uyarılar yaparak eksiklikleri gidermeme yardımcı olan Doç. Dr. İbrahim ŞAHİN’e teşekkürlerimi sunarım. Metin içinde yer alan bazı çizelgelerin kullanımını ancak yazar ve dergilerin izinleriyle mümkün olabilmiştir. Canlı Gruplarının Kaydına Rastlanan ÇED Rapor Sayıları isimli çizelgenin kullanılması için ortak yazarlar olan Dr. Öğr. Üyesi Nimet VELİOĞLU ve Doç. Dr. Vedat BEŞKARDEŞ ile İş Ahlakı Dergisi ’ne, Ormancılık Yükseköğretimin Tarihi Kurumlarının İsimleri, Açılış ve Kapanış Yılları ile Varolma Süreleri ile Üniversitelerde Mevcut ve Mevcut Olmayan Orman Fakültesi Kurumlarının İsimleri, İsim Verilme Yılları ve 2017 Yılı Kontenjanlar isimli çizelgelerin kullanımına izin veren Yükseköğretim Dergisi ’ne, Bazı Liken Cins İsimlerinin Türkçeleştirilmesi Örnekleri isimli çizelgeyi kullanmama izin veren Doç. Dr. Mustafa YAVUZ’a ve çizelgeler konusunda izin veren Avrasya Terim Dergisi ’ne, ayrıca Türkiye’de Ajuga chamaepitys ( ● ), Hypericum scabrum ( ● ), Teucrium chamaedrys ( ● ), Teucrium polium ( ● ) türlerinin mayasıl otu olarak adlandırıldığı yerler isimli şeklin kullanımı için izin veren Doç. Dr. Ece SEVGİ ve Dr. Öğr. Üyesi Çağla KIZILARSLAN-HANÇER’e teşekkürlerimi sunarım. Çalışmada kullanılan Orman Fakültesi resmi yazıları konusunda Orman Fakültesinin arşivinde çalışma yapmama ve ilgili evrakları kullanma ve ekler kısmında tıpkı basım için (14.03.2023 tarih ve 643629 Sayılı yazı ile) izin veren Orman Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgay AKBULUT’a teşekkür ederim. Ayrıca, Türkiye Ormancılık Terim Komitesi çalışmalarıyla ilgili bilgi ve belgeleri paylaşan Prof. Dr. Uçkun GERAY’ı da rahmetle anıyorum. Terim çalışmalarımın son ürünü olan bu kitaba gelene kadar yaptığım çeşitli terim çalışmalarında terim yol arkadaşlarım yukarıda belirttiklerim ile sınırlı değildir. Terim yol arkadaşlarımdan öğretim görevlisi İlker ESİN’e, Doç. Dr. Vedat BEŞKARDEŞ’e, Doç. Dr. Mert EKŞİ’ye, Prof. Dr. Coşkun KÖSE’ye, Prof. Dr. Bekir KAYACAN’a, Prof. Dr. Zeynel ARSLANGÜNDOĞDU’ya, Prof. Dr. Abdurrahim AYDIN’a, Arş. Gör. Ferdi AKARSU’ya, Prof. Dr. Kürşat YILDIRIM’a, Prof. Dr. Milay KÖKTÜRK’e, Doç. Dr. Taner OKAN’a, birçok terim çalışmamı gözden geçiren Prof. Dr. Ünal AKKEMİK’e ve çalışmalarım süresince evdeki sorumluluklarımı azaltan, mükemmel bir çalışma ortamı sağlayan eşim Ece SEVGİ’ye ve oğlum Rahim Doruk SEVGİ’ye yeri doldurulmaz katkılarından dolayı teşekkür ederim.

show abstract

Section: Türkçe Terim çAlışmalarıunclassified