WstępW nauce rachunkowości nakierowanej na potrzeby zarządzania podmiotami gospodarczymi, zwanej współcześnie rachunkowością zarządczą, zapoczątkowano badania naukowe w niektórych krajach zachodnich (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania) już prawie 100 lat temu, aczkolwiek ich intensyfikacja oraz zróżnicowanie tematyczne i metodologiczne postępuje od lat 50. XX wieku. Rezultatem tych badań jest duża liczba monografii i ogromna liczba artykułów naukowych, które opublikowano na łamach licznych czasopism naukowych, głównie anglojęzycznych, w tym specjalizujących się w tej dziedzinie 1 . Jak podkreślają T. Malmi i M. Granlund (2009), badania naukowe i praktyka rachunkowości zarządczej wiążą się z dwoma typami teorii. Pierwszy typ obejmuje koncepcje uznawane przez część badaczy za teorie. Są one importowane z innych dyscyplin naukowych, głównie z nauk społecznych. Nie stanowią zatem wytworu myśli badaczy w nauce rachunkowości, lecz są przenoszone do tej dziedziny z takich dyscyplin, jak ekonomia, nauki o zarządzaniu, socjologia, psychologia i filozofia. Teorie te są przyjmowane przez badaczy jako punkt wyjścia do formułowania hipotez badawczych dotyczących zagadnień z zakresu rachunkowości zarządczej, a następnie ich weryfikacji albo konstytuują podłoże koncepcyjne do analizy i interpretacji praktyki rachunkowości zarządczej bądź jej określonych aspektów z perspektywy danej teorii. Badania oparte na takich teoriach dostarczają odpowiedzi na pytanie, "jak jest" lub "dlaczego tak jest" w badanym zakresie praktyki rachunkowości zarządczej. Studia te prowadzą z reguły do formułowania objaśnień i nowych teorii odnoszących się do spraw rachunkowości, które mają charakter teorii pozytywnych. Do drugiej grupy teorii rachunkowości zarządczej są zaliczane koncepcje, które aktualnie nie są traktowane przez pewną grupę badaczy jako mające status teorii naukowych. Autorzy tego typu teorii usiłują objaśnić, jak zastosować system rachunkowości zarządczej lub jej określone metody (np. rachunek kosztów działań, zbilansowaną