Verbondenheid en voortijdig schoolverlaten 6.3Betere 'menging' van leerlingen 6. 4 'Goede' leraren 6.4.1Leraren en hun cultuur 6.4.2 Leraren en leeropbrengsten 6.5De school als anker en de verankering van de school 6.5.1Betere verbinding met thuis 6.5.2De verankering van de school in de buurt 6.6Succesvolle interventies 6.7Samenvatting en conclusies samenvatting Dit rapport is een zoektocht naar de vraag hoe scholen kunnen voorkomen dat zogenaamde 'overbelaste' jongeren voortijdig het onderwijs verlaten. Dat zijn leerlingen die gebukt gaan onder een opeenstapeling van problemen, uiteenlopend van beperkte vaardigheden en gedragsproblemen tot gebroken gezinnen, chronische armoede, schulden, verslaving, criminaliteit in de directe omgeving, etc. Deze jongeren zouden wellicht graag een schooldiploma willen halen, maar de cumulatie van problemen vergt zo veel van hun incasseringsvermogen dat het hen op zeker moment eenvoudig te veel wordt en zij voortijdig de school verlaten. Veel van deze 'overbelaste' leerlingen wonen in de G4.In dit adviesrapport heeft de Raad gekozen voor een benadering waarin het accent ligt op veldonderzoek onder mensen aan de 'frontlijn' en waarbij hun ervaringsdeskundigheid werd 'afgetapt'. De Raad wilde kijken door de ogen van leraren, schoolleiders, jeugdwerkers, zorgaanbieders en andere professionals die met vallen en opstaan oplossingen vinden om potentiële schooluitvallers toch binnenboord te houden. Hun oplossingen zijn vervolgens gespiegeld aan de wetenschappelijke literatuur over voortijdig schoolverlaten en aanverwante problematiek. Op basis van dit veldwerk en de literatuurstudie hebben we tot slot aanbevelingen geformuleerd.
Problemen en oplossingenHet ontbreekt 'overbelaste' jongeren volgens zowel onze gesprekspartners als de literatuur aan een stabiele thuissituatie, terwijl ook buitenshuis de problemen zich opstapelen. Er is sprake van een cumulatie van risicofactoren en stressful life events (bijvoorbeeld scheiding van de ouders) die elk op zichzelf meestal niet tot schooluitval leiden, maar die bij elkaar opgeteld te veel worden. De optelsom van al het goede en kwade dat 'overbelaste' jongeren overkomt, valt negatief uit, en voortijdig schoolverlaten is het gevolg.Gelukkig maken veldwerk en literatuur evenzeer duidelijk dat de school een wezenlijk tegenwicht kan bieden op deze balans van goed en kwaad en veel dreigende uitvallers binnenboord kan houden. Een succesvolle preventie van schooluitval begint met een strakke structuur: duidelijke regels, strakke handhaving, heldere leerdoelen, hard werken en geen flauwe smoezen. Docenten moeten de teugels laten vieren wanneer het kan, maar leerlingen op de huid zitten als het nodig is. Structuur alleen is echter niet genoeg. Het gaat ook om verbondenheid. Leerlingen moeten ervaren dat mensen aan de frontlijn daadwerkelijk om hen geven. Ze moeten merken: ik ben iemand, ik word gewaardeerd, ik hoor erbij. Zulke gevoelens van verbondenheid leiden tot betere schoolprestaties en minder schooluitval. Vooral risicoleerlingen maken meer ka...