Stephen's Diary in Joyce's Portrait--The Shape of Life

Beyond the Panopticon

“…This emphasis on a gendered point of view can account for the ambivalence about masculinity in Joyce's works, and it indicates why a panoptic approach to masculinity alone runs the danger of imagining the individual as a victim of disciplining forces, which thereby occludes his own contribution to gender discipline. I would therefore conclude this essay with a more 12 The diary form and the novel's ambiguous ending have been discussed extensively by Levenson (1985). Commentaries on the role of the mythical father figure and the authenticity of Stephen's escape have been provided, for instance, by MacCabe (1979) and Harkness (1990).…”

Obraz wychowania w powieści Jamesa Joyce’a Portret artysty z czasów młodości. Część pierwsza: religijne podstawy wychowania

“…20 Potwierdzeniem dojrzałości bohatera jest kompozycja rozdziału V; obok narracji w trzeciej osobie pojawiają się tu prywatne zapiski Stefana, w których przemawia we własnym imieniu. Te fragmenty utworu są wzorowane na opowiadaniu Iwana Turgieniewa Dziennik człowieka niepotrzebnego (Levenson, 1985(Levenson, , s. 1018(Levenson, , 1022(Levenson, -1023.…”

“…23 Ostatni rozdział powieści ukazuje też estetyczne poglądy Stefana, wyrażone za pomocą scholastycznych pojęć, sugerujących uczoność. Z tego powodu niektórzy krytycy (Edward Garnett, Kenneth Grose) uważają ten fragment utworu za nieudany (Levenson, 1985(Levenson, , s. 1017. Tekst można jednak odczytać jako ironię, która podkreśla buńczuczność Stefana, odkrywającego prawdy banalne.…”

“…26 Ten trzyetapowy schemat odpowiada też poglądom Platona, w myśl których ujęcie piękna zaczyna się od percepcji zmysłowej, przez dialektykę pojęć, po bezpośredni ogląd idei. odkrycie przez Stefana powołania poety oznacza jego nowe narodziny (Levenson, 1985(Levenson, , s. 1031.…”

“…Znaczy to, że początkowa tresura, polegająca na karach cielesnych i lęku przed piekłem, prowadzi Stefana do zrzucenia krępujących go więzów. Potwierdza to także struktura powieści: na początku widzimy malca, straszonego piekłem przez Dante, na końcu zaś poetę, który zaświaty uznaje za mit -o czym świadczy nawiązanie do autora Boskiej komedii (Levenson, 1985(Levenson, , s. 1031. Ewolucja Stefana ukazuje jednak nie tylko narodziny artysty, lecz także system wychowawczy, który go kształtował.…”