Status oraz tradycje wychowawcze frankońskich matres familias – na przykładzie Herchenefredy (VII w.) oraz Dhuody z Septymanii (ok. 803-843)

Abstract

Niniejszy artykuł podejmuje problematykę dotyczącą pozycji rodowej oraz uprawnień wychowawczych, które na drodze wielowiekowej tradycji stały się udziałem frankońskich arystokratek. Owe zacne i poważane matrony, podlegające bezwzględnej władzy swych mężów, a także reprezentujące naturalny sexus inferior, posiadały, jak się okazuje, swoistego rodzaju pełnomocnictwo do zabrania otwartego głosu w sprawie moralnego wychowania własnych synów i następców. Kobiety te uzyskały status chrześcijańskich matres familias. Nie brakowało im przy tym przekonania o pełnionej dla dobra całego rodu misji. Z okresu państwa frankońskiego zachowały się dwa pisemne świadectwa tzw. matczynych zmagań wychowawczych. Unikatowe dowody macierzyńskiego trudu, który stawał się ofiarą złożoną Bogu. Reprezentująca początek VII w. Herchenefreda, pozostawiła dla swojego syna Dezyderiusza trzy pouczające listy. Dhuoda z Septymanii, żyjąca w połowie IX w., spisała – z kolei – długi wzorcotwórczy traktat poświęcony prawemu życiu, który zaadresowała do pierworodnego syna Wilhelma. Zachowane instrukcje wychowawcze Herchenefredy oraz Dhuody poświadczają, jakie były oczekiwania społeczne względem frankońskich matron. Okazuje się, że ponosiły one wielką odpowiedzialność za przekazanie swoim dzieciom moralnych idei oraz praktyk. Tym samym, zajmowały ważną rolę w budowaniu potęgi rodu swoich małżonków. Oba kobiece świadectwa w szczegółowy sposób dostarczają nam dzisiaj odpowiedzi na pytania związane ze statusem ówczesnych matek – rodzicielek merowińskich i karolińskich rodów. W artykule autorka podejmie próbę przybliżenia definicji frankońskiej mater familias, na którą oprócz pradawnej tradycji plemiennej składała się niewątpliwie także zaadoptowana pedagogia patrystyczna.