Sosyal Medyada Dezenformasyon: COVID-19 Pandemisi Örneği

Abstract

İnternetin yaygınlaşmasıyla, küresel çapta haberleşme ve bilgi edinme pratiklerinde yeni bir döneme girilmiştir. Özellikle sosyal medya, kullanıcı türevli içeriğin özgürce üretim ve tüketiminin sağlanmasına imkân tanımaktadır. Bu sayede güncel meselelerle ilgili medya içerikleri sadece profesyonel haberciler tarafından değil, sıradan kullanıcılar tarafından da özgürce üretilebilmektedir. Böylelikle sosyal medya platformlarındaki kullanıcı türevli içerikler, profesyonel habercilik pratiklerinden farklı olarak herhangi bir filtreleme sürecinden geçmeden kitlesel erişime açılmaktadır. Bu durum sosyal medyada dolaşıma sokulan haberlerin güvenilirliğiyle ilgili önemli bir sorun oluşturmakta ve sosyal medyada sahte haber türlerinin yayılmasına sebep olmaktadır. Sosyal medya platformları, kullanıcılarının haberleşme ve bilgi edinme ihtiyaçlarını anlık bir şekilde karşılamasını sağlarken, kullanıcı türevli içerik üretimine izin veren teknolojik alt yapısı sayesinde dezenformasyon içeren paylaşımların bir virüs gibi kısa süre içerisinde topluma yayılmasının önünü açmıştır. Bu durum kullanıcıların yanlış enforme edilmesi ve yönlendirilmesine sebep olurken; insan hayatını ve toplum sağlığını tehlikeye atmaktadır. Bu çalışmanın amacı sosyal medya platformlarının yanlış enformasyonun yayılması sürecinde oynadığı rolü COVID-19 pandemisiyle ilgili paylaşılmış olan enformasyonların içerik analizinin yapılmasıdır. Araştırma kapsamında şüpheli bilgileri analiz etmek amacıyla kurulmuş teyit.org isimli web sitesinde “korona, koronavirüs, pandemi, koronavirüs pandemisi, salgın” anahtar kelimeleriyle filtrelendirilerek COVID-19 ile ilgili gerçekleştirilmiş analizler incelenmiştir. Dünyada ilk korona virüs vakasının görüldüğü tarih olan 01 Aralık 2019’dan sonraki 1 yıllık süreçte yapılan teyitler niceliksel içerik analizi ile incelenmiştir. Araştırmayla COVID-19 pandemisiyle ilgili sosyal medyada yayılan yanlış haberlerin bir enformasyon kirliliğine yol açtığı sonucuna ulaşılmıştır.

Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler

“…Stratejik olarak hesaplanmış, doğal afet benzeri durumlarda uygulanmak üzere çeşitli ihtimal senaryolar üzerinde çalışılarak oluşturmuş dijital iletişim planları artık bir zorunluluktur. Bununla birlikte Covid-19 pandemi döneminde de görüldüğü üzere hem dezenformasyonla mücadele etmek (Aydın, 2020;Bahar, 2020;Topçu & Çaycı, 2022) hem de eğitim gibi önemli kamusal hizmetlerin dijital alana aktarılması sırasında (Durak vd., 2020;Erzen & Ceylan, 2020;Kurt vd., 2021) dijital alandaki sosyolojik yapıya hakimi-yetimizin ne kadar yetersiz olduğu gözlenmiştir. Böylesi tecrübelerle sanal kamusal alan olarak da işlevi bulunan sanal ağlardan faydalanarak hem etkili bir kriz iletişimi hem de krizin en hızlı biçimde iyileştirilmesine dönük çalışmalar yapılmasının zorunlu olduğu görülmektedir.…”