Sociale steun voor drugsverslaafden in behandeling

Abstract

Het belang van het inschakelen van verschillende subgroepen Veerle SoyezHet belang van sociale steun bij de behandeling van verslaafden wordt algemeen aanvaard. Hulpverleners betrekken er daarom graag belangrijke anderen bij. De behoeften van deze significante anderen mogen echter niet worden veronachtzaamd, want samenleven met iemand die middelen misbruikt kan leiden tot extreme en langdurige stress. De steun die significante anderen kunnen geven, hangt af van hun eigen behoeften en coping-strategiee¨n en van de soort relatie. Aan de hand van registratieonderzoek en exploratieve studies komen in dit artikel ook de specifieke vragen en behoeften van partners en broers en zussen aan bod. Dezen vinden moeilijk aansluiting bij de hulpverlening als geen rekening wordt gehouden met hun eigen context. InleidingHet belang van sociale steun in het rehabilitatieproces van middelenmisbruikers wordt algemeen aanvaard (voor een overzicht zie Soyez, 2004). Onderzoek heeft aangetoond dat significante anderen een belangrijke rol spelen bij het motiveren van middelenmisbruikers tot behandeling. Sociale steun tijdens de behandeling leidt tot duidelijke gedragsverbeteringen (bijv. verminderd drugsgebruik of minder delen van spuiten in de loop van een ambulante behandeling) en is geassocieerd met meer retentie, terwijl de aanwezigheid van drugsgebruikers in het sociale netwerk gedurende het behandelproces verbonden is met voortgezet drugsgebruik. Tot slot is steun na behandeling belangrijk om behandelingsresultaten te behouden en het risico op terugval te reduceren. Meer en meer raakt men er binnen de hulpverlening dan ook van overtuigd dat het noodzakelijk is significante anderen op een of andere manier bij dit rehabilitatieproces te betrekken (Copello & Orford, 2002;Soyez & Broekaert, 2005b).In relatie tot het voorgaande springen twee belangrijke aspecten in het oog. In de eerste plaats wordt vaak voorbijgegaan aan de inspanningen die het bieden van (intensieve) steun voor de sociaal-netwerkleden met zich meebrengt. Hun eigen behoeften worden niet echt (h)erkend. Daarnaast moeten we vaststellen dat, anders dan in de literatuur rond alcoholmisbruik, in onderzoek bij illegale-drugsverslaafden hoofdzakelijk aandacht besteed wordt aan (steun geboden door) de familie van oorsprong (Fals-Stewart & Birchler, 1998;Stanton, 1997). Studies hebben evenwel aangetoond dat ook andere subgroepen sociaal-netwerkleden, zoals partners of broers en zussen, een belangrijke bron van sociale steun kunnen vormen. Behoeften van significante anderen van drugsverslaafdenHet samenleven met iemand die middelen misbruikt kan leiden tot extreme en langdurige stress. De literatuur (Andrade, Sarmah & Chanaabasavanna, 1989; Macdonald e.a., 2003; Orford e.a., 1998) vermeldt als bronnen van stress bij significante anderen van drugsgebruikers:1. de gebruiker wordt ervaren als onaangenaam om mee samen te leven; 2. bezorgdheid over gezondheid en welzijn van de gebruiker en over de gevolgen van het gebruik voor de omgeving; 3. financie¨le problemen; 4. zich angstig en...