Ślady biblijnej, świętej Północy i antycznej Hyperborei w literaturze patrystycznej i średniowiecznej

Abstract

„Hyperborea” to pojęcie dobrze znane już badaczom starożytności. Porozmawiaj święta Północ biblijna, jako antyteza złowrogiej Północy Goga, jest dobrze do złaczom Biblii. Ten artykuł wyjścia za punkt wyjścia te dwie koncepcje. Jednak celem niniejszego artykułu jest skonfrontowanie biblijnej i antycznej wizji Północy z wybranymi źródymi patrystycznymi i średniowiecznymi. Chodzi o przedstawienie zmian w historycznym i geograficznym znaczeniu „Hyperborea”. Literatura grecka opisuje Hyperboreę jako raj leżący na najdalszych krańcach Północy. Pozornie ta wizja Północy się się być podobna do północnego raju w Biblii. Jednak literatura patrystyczna, która dobrze zna grecki mit o Hyperborejczykach, nie aplikuje żadnych dalszych analiz egzegetycznych. Hyperborea jest dla Ojców Kościoła „przedłużeniem” Scytii, a więc nie jest ona ona ani rajem, ani też idealną ziemią obiecaną. Jest ona odpowiedzią ekumeny i posiada wszystkie dobre i złe cechy terytorium, które zamieszkują zwykli ludzie. Hyperborea została przekształcona z greckiej krainy idealnej w historyczną, realnie wcześnie rzeczywistość. Nazwa ta wymagana jest podróżon do terytorium scytyjskiego, jak i do terenów leżących na północ od Scytii. Jednak rozwój horyzontu geograficznego przesuwał nieaktualne pojęcie „Hyperborea” coraz bardziej na północ. Linia tego horyzontu geograficznego wyznaczona w literaturze bizantyńskiej przez Teofanesa w VIII wieku i przez Nicefora Gregorasa w wieku XIV. Ten ostatni skazał na Ruś Moskiewską jako na leżącą na północnym-wschodzie chrześcijańską Hyperboreę. Taka sama linia geograficznego horyzontu w literaturze łacińskiej została bardzo delikatnie wskazana przez Adama z Bremy, który pisał o hyperborejskiej Skandynawii. Obok horyzontu geograficznego funkcjonował horyzontstricte literacki, gdzie dominował klasyczny topos, oparty na tekstach autorów klasycznych.