Šilerovski aspekti djela Ivane Brlid-Mažuranid

Abstract

Nema sumnje da se komparatistika davno oslobodila prvobitnog proučavanja odnosa između pojedinačnih nacionalnih književnosti posredstvom izvora i uticaja i da je, prekoračivši granice između jezika, kultura i disciplina, između književnosti, umjetnosti, politike i javnog života, krenula putem kulturoloških studija. Njen predmet je ostalo, dakako, naporedno proučavanje jezika i književnosti, ali u transnacionalnom, interkulturalnom i intermedijskom kontekstu. Riječ je o internacionalnoj recepciji autora i njihovih djela, o vrstama poigravanja posredstvom intertekstualnosti, o preispitivanju konvencija književnih oblika i rodova na transkulturnom planu, te o utvrđivanju promjenljivih veza između različitih umjetničkih i kulturnih sistema znakova (književnost i slikarstvo, odnosno film, muzika). Komparatistika u novom ključu, kako je krajem osamdsetih godina 20. vijeka predvidio Zoran Konstantinovid, a početkom 21. vijeka potvrdio Džonatan Kaler, i dalje vodi glavnu riječ u najaktuelnijim metodološkim i teorijskim polemikama u svim humanističkim disciplinama, ali u kontekstu toliko proširenom da joj danas često pripisuju ulogu "kulturne poetike". Zbog svega prethodno rečenog odlučili smo se na tematski broj Komparatistika u novom ključu okupivši zanimljive teme i autore koji bi sa stanovišta savremenog trenutka osvijetlili transformacije ove discipline na putu objedinjavanja traganja za istorijskim uslovljenostima u literaturi i zapažanja vanistorijskih estetskih vrijednosti. Tako u radu Hipertekstualnost kao komparitivistički problem Branko Tošovid na primjeru tekstova srpskih, ruskih i poljskih autora, razmatra fenomen hiperteksta, njegove karakteristike, strukturu, osnovne modele i funkcije, ističudi i poseban način na koji se u različitim nacionalnim sredinama preispituju konvencije književnog stvaralaštva i unose nove dimenzije poput interaktivnosti, intermedijalnosti i hibridnosti. Miodrag Loma u Koncepciji istorije svetske književnosti kod Ervina Latsa razmatra pretpostavke Latsovog književnoistoriografskog pristupa, shvatanje žanrovskog uticaja i ranga, kao i ključne književnoistorijske i kritičke pojmove čuvenog naučnika u čijim se pojedinim segmentima mogu prepoznati i uticaji Getea i Šilera. U radu Kultura kao intertekst-napomene uz problem recepcije semantičkih modela Siniša Jelušid u okviru termina intertekst, prototekst i metatekst promišlja značenja odnosa između vizantijske kulture i slovenskih kultura u kojima se razlikuje odnos transplantacije i odnos recepcije. Takođe, autor teži da odredi bazične atribute južnoslovenskog kulturnog, tj. književnog