Serbest Mitokondriyal Dna nın Sistemik Dolaşımdaki Rolü Ve Hastalıkların Patogenezine Etkisi

Abstract

Mitokondri, oksidatif fosforilasyon ile ATP üretiminin yanı sıra üstlendiği görevler ile hücre canlılığının sürdürülebilmesinde merkezi öneme sahip çok işlevli bir organeldir. Organelin hücre canlılığına katkıda bulunmasında rol oynayan en temel özelliklerinden biri de kendine özgül genetik sistemidir. Mitokondriyal DNA (mtDNA)'nın normal fizyolojik koşullarda organelin matriks kısmında bulunduğu, fakat gerek organel gerekse hücre hasarı olduğu durumda hücre dışı matrise salınarak serbest dolaşıma katıldığı belirtilmiştir. Özellikle son yıllarda mtDNA'ya ilişkin yapılan çalışmalar, organel genomunun dolaşımda üstlendiği roller ve hastalıklarla ilişkisi üzerine yoğunlaşmıştır. Sistemik dolaşımda serbest halde bulunan mtDNA'lar [circulating cell free mtDNA (ccf-mtDNA)] bağışıklık sisteminde görevli Kalıp Tanıma Reseptörleri [Pattern Recognition Receptors (PRRs)] tarafından Hasarla İlişkili Moleküler Yapılar [Damage Associated Molecular Patterns (DAMPs)] olarak algılanarak pro-inflamatuar yanıt oluşumunda temel bir rol üstlenmektedir. Bu derlemede, ccf-mtDNA'nın sistemik dolaşıma katılma mekanizmaları ve etkileşimde bulunduğu yolakların detayına inilerek, bağışıklık sisteminin bir uyaranı olarak görev almasına ve hastalıklarla ilişkisine dair bilgiler özetlenmiştir.