Averechtse effecten bij een gerandomiseerde studie naar CET bij heroı¨neverslaving
Marlies Marissen Ingmar FrankenSamenvatting Hoewel Cue Exposure Therapie (CET) de laatste jaren vaak genoemd wordt als potentieel effectieve behandeling tegen verslaving, zijn de wetenschappelijke resultaten tot nu toe weinig hoopvol. In onderstaand beschreven gerandomiseerde studie werd gevonden dat heroı¨neafhankelijke deelnemers die een geprotocolleerde CET-behandeling ondergingen, drie keer zo vaak een terugval naar heroı¨negebruik rapporteerden als deelnemers die een placebo-psychotherapiebehandeling ondergingen. Naar aanleiding van deze onverwachte resultaten gaan wij in op de hierdoor voor de hand liggende vraag: heeft CET voor verslaafden ons eigenlijk wel iets te bieden?
InleidingCue Exposure Therapie (CET) bij (ex-)drugverslaafden is een behandelmethode waarbij de clie¨nt wordt blootgesteld aan verschillende drugsgebruikgerelateerde stimuli die een onweerstaanbare drang (craving) oproepen om te gebruiken. Deze stimuli, ook wel 'cues' genoemd, zijn zo vaak gekoppeld geweest aan drugsgebruik (zoals het zien van andere gebruikers, de geur van heroı¨ne, bepaalde muziek) dat ze als het ware 'voorspellers' voor drugsinname zijn geworden en hierdoor los van hun oorspronkelijke setting in staat zijn craving naar heroı¨ne op te roepen. Dit wordt ook wel cue-reactiviteit genoemd.Cue-reactiviteit kan bestaan uit subjectieve reacties (bijvoorbeeld craving) of fysiologische reacties (bijvoorbeeld verhoogde huidgeleiding, zweten, trillen) op drugsgerelateerde cues (Drummond, Tiffany Glautier, & Remmington, 1995). Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat cue-reactiviteit een voorspeller is voor terugval van exdrugsverslaafden (Heather, Stallard, & Tebbut, 1991;Rohsenow et al., 1994). CET is erop gericht de cue-reactiviteit op drugscues op een systematische wijze te verminderen of uit te doven, zodat de kans op terugval afneemt. Wanneer men de cues herhaaldelijk aan de exverslaafde aanbiedt, in combinatie met responspreventie (het niet-gebruiken van de drug), zal volgens de theorie uitdoving plaatsvinden. De clie¨nt reageert dan niet langer met de gebruikelijke lichamelijke en geestelijke arousal op de stimuli. CET is een methode die meerdere malen met succes is toegepast bij onder andere angststoornissen en eetstoornissen (Carter & Bulik, 1994;Mineka, Mystkowski, Hladek, & Rodriguez, 1999).Tot nu toe echter is niet wetenschappelijk aangetoond dat CET bij verslaafden ook daadwerkelijk effect heeft (Conklin & Tiffany, 2002). Uit een uitgebreide review over CET als behandeling voor verslaving bleek dat veel onderzoeken kampen met methodologische tekortkomingen zoals het ontbreken van controlegroepen en follow-upmetingen (Conklin & Tiffany, 2002). Ook was het in sommige onderzoeken moeilijk te bepalen wat nou precies de interventie was die onderzocht werd. Af en toe werd gekeken naar de 'zuivere basis' van CET (puur gericht op uitdoving van craving naar het middel), soms werd CET in combinatie met andere interventies toegepast, zoals onder...