Sand Flies and Their Control Methods

Abstract

ÖZHastalık etkenlerini taşıyabilen artropod vektörlerle mücadelenin genel amacı hastalık bulaşım döngüsünü kırmaktır. Bu nedenle hastalığın kontrolü, döngüde yer alan bütün unsurlarla (insan, artropod vektör, rezervuar) ilgili olarak alınabilecek önlemleri kapsamaktadır. Başta tropikal ve subtropikal alanlarda olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde leishmaniasis ve tatarcık humması gibi hastalıkların vektörlüğünü yapan ve hastalık döngüsünün artropod ayağını oluşturan kum sinekleri (Diptera: Psychodidae: Phlebotominae) ile mücadelede dikkat edilmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır. Kum sineklerinin larva mücadelesi oldukça zor ve neredeyse imkânsız olduğu için, ağırlıklı olarak erginlere yönelik müca-dele yapılmaktadır. Gerek leishmaniasis gerekse ilgili viral hastalıkların azaltılmasındaki en etkili strateji de özellikle insanların bulunduğu alanlarda kum sineklerinin kontrolü olduğundan bu derlemede, kum sineklerinin morfolojisi, biyolojisi, taksonomisi, yanı sıra özellikle entegre mücadele ve kontrol yöntemleri üzerinde durulmuştur. Metin içinde insektisit emdirilmiş cibinlik ve perde kullanımı, zooflaksi, iç ve dış rezidüel uygulamalar, larvasitler, repellentler ve evcil hayvan tasmaları gibi önlemler yanı sıra kum sineklerinde direnç gibi birçok konu ile ilgili bilgi verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Entegre zararlı yönetimi, kum sinekleri, kontrol yöntemleri Geliş Tarihi: 10.03.2017Kabul Tarihi: 30.03.2017 ABSTRACTThe main aim of managing arthropod vectors that carry the disease agents is interrupting the infection cycle. Therefore, the management of the disease implies that all precautions related to all elements (i.e., human, arthropod vector, and reservoir) in the infection cycle need to be taken. There are important points that need to be considered while dealing with sand flies (Diptera: Psychodidae: Phlebotominae), which in many regions worldwide, particularly in tropical and subtropical areas, are vectors of diseases such as leishmaniasis and sand fly fever and are the arthropods of the infection cycle. Because the larval control of the sand flies is very difficult and almost impossible, the management is mainly conducted for the adults. The most effective strategy for reducing both sand fly fever and leishmaniasis is managing sand flies, particularly in areas where humans are located. In this review, the morphology, biology, and taxonomy of sand flies; the integrated fighting and management methods such as insecticide-impregnated bed nets and use of curtains, zooprophylaxis, indoor and outdoor residual applications, larvicides, repellents, and insecticide-impregnated dog collars; and data regarding many issues such as insecticide resistance in sand flies have been emphasized on in the review.