San Girolamo e il presunto millenarismo di Apollinare di Laodicea

Abstract

Św. Hieronim polemizował z koncepcjami millenarystycznymi przy różnych okazjach. Przede wszystkim jednak jego argumenty były skierowane przeciwko judaizującym tendencjom w egzegezie i autorom, którzy w nieuzasadniony sposób wykorzystywali biblijne koncepcje i obrazy. Millenaryzm miał dłuższy żywot na Zachodzie niż na Wschodzie. Szczególny jest przypadek Apolinarego z Laodycei, posądzanego o wyznawanie chiliazmu. Jest to jednak mało znaczący element w całości jego doktryny. Co ciekawe jednak, uznaje się biskupa Laodycei za ostatniego przedstawiciela chiliazmu na Wschodzie, o którym przekazano informacje. Mimo preferowania dosłownej egzegezy przez Apolinarego, która mogła być inspirowana przekonaniami chiliastycznymi, nie dawał on Hieronimowi powodów do ostrych krytyk antymillenarystycznych. Jednak niektóre stronice dzieł Apolinarego wskazują na to, że z różnych powodów był on zaangażowany w dyskusję tego typu. Hieronim w sposób bardzo oszczędny wskazuje na błędy biskupa Laodycei. Powodem przywoływania wątków millenarystycznych była być może spora popularność tematyki eschatologicznej w przepowiadaniu. Dzięki temu Apolinary mógł zdobyć zwolenników dla swojej doktryny chrystologicznej. W dużym jednak stopniu można dostrzec tutaj dziedzictwo tradycji egzegezy dosłownej. Tematyka milenaryzmu przypisywanego Apolinaremu z Laodycei wydaje się do tej pory mało zbadana, także jeśli chodzi o dyskusje podejmowane z nim przez Strydończyka.