Sağliğin Di̇ji̇tal Yöneti̇mi̇: Öztaki̇p Prati̇ği̇ Örneği̇

Abstract

Gün geçtikçe gelişim göstermeye devam eden teknoloji, bütün alanlarda olduğu gibi sağlık alanında da vazgeçilmez yapıtaşlarından birini oluşturmaktadır. Özellikle günlük hayatın ayrılmaz bir parçasını oluşturun akıllı telefonlar ve giyilebilir cihazlar, teknoloji ve sağlık arasındaki birlikteliği sağlayan önemli cihazlar arasında yerini almaktadır. Akıllı telefon uygulamaları ve giyilebilir cihazların kullanım oranının artmasıyla bu tarz cihazlarda yer alan uygulamalar, sağlığın dijital yönetiminin önemli bir adımını oluşturmaktadır. Artık her birey yanından ayıramadığı ve neredeyse bedeninin bir uzvu haline gelen akıllı telefonlar ve giyilebilir cihazlar (akıllı saat, akıllı bileklik vb.) aracılığıyla günlük attığı adım sayısı, aldığı veya harcadığı kalori miktarı, uyku düzeni, kalp atış hızı, kan basıncı başta olmak üzere çeşitli sağlık pratiklerini, birçok durum ya da faaliyetini sayılar aracılığıyla takip etme imkanına erişmiştir. Gittikçe artan sayıda kişi bu türden faaliyetleri daha sistemli olarak, yaşamlarının farklı yönlerini de kapsayacak şekilde ve çok çeşitli uygulama ve cihazlarla gerçekleştirmektedir. Bu tarz bir eylem diğer bir deyişle bireyin kendi faaliyet ve durumlarını sayılar aracılığıyla takip etmesi durumu öztakip (self-tracking) pratiği olarak adlandırılmaktadır. Öztakip pratikleri, temel olarak, kişilerin kendilerini nicel veriler üzerinden tanıma ve dönüştürme girişimlerini içermekte ve “benliğin nicelleştirilmesi” kültürüne gönderme yapmaktadır. Teknoloji ve sağlık arasındaki ilişki göz önünde bulundurulduğunda sağlık da bireylerin kendilerini nicel veriler üzerinden tanımladığı alanlardan birini oluşturmaktadır. Nitel bir araştırma olarak hazırlanan bu çalışmada, sağlığın dijital yönetimini sağlamada öztakip pratiğinin nasıl bir yer edindiğinin ve öztakibe nasıl bir önem atfedildiğinin kullanıcıların deneyimleri üzerinden ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak 44 kişi ile yapılan görüşmeler analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda gündelik yaşamın her geçen gün medikalize edilmesine, sağlığın günlük yaşamın neredeyse her alanında kendine yer bulmasına ve sağlığın bir ideoloji haline gelmesine bağlı olarak katılımcıların sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek ve sağlıklarının yönetimlerini sağlayabilmek amacıyla öztakip pratiğine yöneldikleri ve öztakibi sağlığı kontrol altında tutmanın bir önkoşulu olarak betimledikleri açıkça görülmektedir.