Rzecz nie tylko o architekturze. Buenos Aires – „europejskie” miasto Ameryki Południowej

Abstract

Rzecz nie tylko o architekturze Buenos Aires-"europejskie" miasto Ameryki Południowej B uenos Aires do dziś jest miejscem otoczonym aurą tajemnicy i przesyconym duchem dekadencji, a już na pewno można tak określić miasto funkcjonujące na przełomie XIX i XX w. Z perspektywy europejskiej w pewnym okresie postrzegano je jako "ziemię obiecaną"-nieznaną, daleką, ale dzięki temu jeszcze bardziej pociągającą i pożądaną. A przecież wiadomo, że samo określenie "ziemia obiecana" w stosunku do wykluwającej się, przepoczwarzającej i nowo-nowoczesnej (na miarę końca XIX w.) metropolii może być wieloznaczne i niekonieczne pozytywne 1. Dla Polaków jednym z ważniejszych spotkań z amerykańską metropolią jest lektura Trans-Atlantyku i Dzienników 2 , a może i Wędrówek po Argentynie Witolda Gombrowicza 3. 1 Oczywistą konsekwencją wydaje się zatem uzupełnienie tej wizji niepewnego szczęścia przez historię Diny-żydowskiej prostytutki więzionej przez sutenera w jednym z domów publicznych Buenos Aires. Książka El infierno prometido (Piekło obiecane) to typowa historia z ówczesnego Buenos Aires, zaskakujące jest zakończenie-ucieczka "z piekła", proces, wyzwolenie i nowe życie. Tak naprawdę Elsa Drucaroff, opisując losy dziewczyny, nie wskazuje rzeczywistości na dwóch biegunach, lecz pulsujące, przeplatające się zjawiska żyjącej metropolii przełomu wieków, dualizm świata el fin de siècle i początku XX stulecia (eadem, Piekło obiecane, Kraków 2010; I. Vincent, Ciała i dusze, Wrocław 2006). 2 Jest to już obraz Buenos Aires końca lat trzydziestych i początku lat czterdziestych XX w. (Trans-Atlantyk) oraz dwóch kolejnych dekad (Dziennik); miasta trochę "okrzepniętego", ale nadal wrzącego, obserwowanego z uwagą w jego zagęszczeniu zjawisk, a dzienniki, reportersko-osobiste zapiski ludzkiego życia, to-jak określa W. Gombrowicz-"choćby przyozdobione a nawet skłamane-ale tak czy owak, to rosół na smaku rzeczywistości" (idem, Dziennik 1953-1969, Kraków 2011, s. 433). 3 Poznanie twórczości W. Gombrowicza również dla sporej części Argentyńczyków pozostaje ważnym doświadczeniem. Jego postać, kojarzona z Polską i polskością, wciąż obecna jest w "wyższych sferach" i wywarła niewątpliwy wpływ na niektórych intelektualistów-porteños-przyjaciół z młodości.