Rozwój niskoemisyjnej logistyki w łańcuchach dostaw. Wybrane zagadnienia

Abstract

Transformacja energetyczna wywołana koniecznością odejścia od szkodli- wych dla środowiska naturalnego paliw kopalnych stała się faktem. Wyznaczone przez Komisję Europejską cele związane ze stopniowym osiągnięciem neutral- ności klimatycznej w Europie do 2050 roku stanowią drogowskaz dla funkcjo- nowania współczesnych łańcuchów dostaw. Ponadto wojna w Ukrainie i w jej efekcie przyspieszona konieczność uniezależnienia się od surowców pochodzą- cych z Federacji Rosyjskiej powodują wzrost cen konwencjonalnych zasobów energetycznych i prowadzą do zwiększenia kosztów funkcjonowania łańcuchów dostaw. To z kolei każe poszukiwać nowych rozwiązań umożliwiających m.in. optymalizację kosztów przepływów rzeczowych realizowanych tak w skali kra- jowej, jak i międzynarodowej. Pomimo konieczności stopniowego ograniczania emisji CO2, także w obsza- rze realizowanych procesów logistycznych, mechanizmy wdrażania niskoemi- syjnych rozwiązań do działalności łańcuchów dostaw pozostają słabo rozpoznane. W warunkach polskich nie prowadzono do tej pory szerokich badań dotyczących rozwoju niskoemisyjnej logistyki w łańcuchach dostaw, co stanowi interesującą z naukowego punktu widzenia lukę badawczą. W odpowiedzi na potrzebę wypełnienia rozpoznanej luki badawczej w mo- nografii zaprezentowano wyniki badań teoretyczno-empirycznych obejmujących analizę literatury (głównie recenzowane artykuły naukowe dotyczące koncepcji niskoemisyjnej logistyki) oraz badania ankietowe poświęcone rozwojowi nisko- emisyjnej logistyki w łańcuchach dostaw. Autorzy – pracownicy Katedry Logi- styki Ekonomicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach – w poszcze- gólnych rozważaniach zawarli wyniki badań zrealizowanych w obszarze swoich zainteresowań naukowo-badawczych, przy czym głównym celem niniejszej publikacji, integrującym kolejne jej rozdziały, uczyniono przegląd najważniej- szych zagadnień badawczych dotyczących rozwoju niskoemisyjnej logistyki w łańcuchach dostaw. Całość składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy dotyczy rozpoznania postpandemicznych uwarunkowań rozwoju niskoemisyjnej logistyki w łańcu- chach dostaw. W rozdziale drugim skupiono uwagę na przesłankach wdrożenia oraz realizacji procesów w obszarze niskoemisyjnej logistyki. Rozdział trzeci podejmuje problem zrównoważonych inwestycji w niskoemisyjną logistykę, natomiast w rozdziale czwartym opisano wykorzystanie ekonomii współdziele- nia w rozwoju niskoemisyjnej logistyki w łańcuchach dostaw. Badania empiryczne, będące podstawą do przygotowania niniejszej monogra- fii, przeprowadzono w pierwszym kwartale 2023 roku przy wykorzystaniu elektro- nicznego kwestionariusza ankiety wspomaganego telefonicznie. W gronie respon- dentów dominowali właściciele przedsiębiorstw oraz przedstawiciele kierownictwa wyższego i średniego szczebla (w sumie 60% ankietowanych). Pozostali respon- denci piastowali stanowisko specjalisty w badanych przedsiębiorstwach. W badanej grupie przedsiębiorstw znalazło się 250 podmiotów – 200 ma- łych i średnich przedsiębiorstw (podgrupa 1) oraz 50 dużych przedsiębiorstw (podgrupa 2). Ze względów finansowych i organizacyjnych w ramach poszcze- gólnych podgrup dobór do próby miał charakter kwotowy, przy uwzględnieniu dominującego rodzaju prowadzonej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Oznacza to, iż w próbie (w ramach poszczególnych pod- grup) odzwierciedlona została struktura populacji generalnej małych i średnich oraz dużych przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce przy zastrzeżeniu wła- śnie tej cechy. Strukturę badanych przedsiębiorstw w wielkościach absolutnych, biorąc pod uwagę sekcje PKD, zaprezentowano w tabeli 0.1, w której zgodnie z zasadą przyjętą przez Główny Urząd Statystyczny do pojęcia przemysłu przy- porządkowano sekcje: B, C, D i E (Główny Urząd Statystyczny, 2016, s. 11). Ponadto za Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości wszystkie sekcje, poza: B, C, D i E – „przemysł”, F – „budownictwo” oraz G – „handel”, ujęto w łączną kategorię pod nazwą „usługi” (wyjątek stanowi sekcja H – „transport i gospo- darka magazynowa”, której w celach porównawczych nie włączono do kategorii „usługi”) (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, 2016, s. 32). Aby osiągnąć założone w poszczególnych rozdziałach publikacji cele ba- dawcze, Autorzy wykorzystali metody statystyki opisowej. Wszystkie obliczenia w pracy przeprowadzone zostały przy wykorzystaniu narzędzi IBM® SPSS® Statistics oraz arkusza kalkulacyjnego Microsoft® Office® Excel. Autorzy niniejszej monografii mają nadzieję, iż zaprezentowane wyniki ba- dań staną się częścią szerszej dyskusji dotyczącej możliwości rozwoju niskoemi- syjnych rozwiązań w działalności współczesnych łańcuchów dostaw.