Roma Devri Küçük Asyası'nda Sporcu Dernekleri: Pisidia Antiokheia Örneği

Abstract

Tüm kurumlar gibi antik dönemin sanatçı ve sporcu dernekleri de bir dizi temel ihtiyacın neticesi olarak ortaya çıkıp gelişmiştir. Başlangıçta sınırlı bir coğrafyada -Hellas anakarasında- düzenlenen agonistik festivallere (bedensel, atlı ve müzikal yarışmalar) yalnızca yakın kent ve bölgelerden katılımcılar iştirak ediyordu. Günümüz küreselleşme sürecini andıran Hellenistik Dönem’le birlikte ise agonistik festivaller Akdeniz dünyasının dört bir köşesine yayılmıştır. Yaşanan bu hızlı değişim, herkesten daha çok agonistik organizasyonların baş aktörleri olan sanatçı ve sporcuları etkilemiştir. Roma’nın MÖ II. yüzyılda Akdeniz’in doğusunda askeri ve siyasi bir figür olarak ortaya çıkıp MÖ I. yüzyıl itibariyle bölgede tek hâkim güç olmasıyla var olan tüm festivaller tek çatı altında birbirine bağlanmıştır. Böylelikle geniş bir coğrafyada muazzam bir festival ağı kurulmuştur. Nitelikli bilgi ihtiyacının had safhaya çıktığı bu noktada ya da ortamda sporcu derneklerinin ilk kez Küçük Asya’da ortaya çıktığı görülmektedir. Sporcu dernekleri üzerine günümüze değin birçok çalışma yapılmış olmasına rağmen, konu ilk günkü muğlaklığını ve tartışılırlığını halen korumaktadır. Özellikle derneklerin ortaya çıkış süreci, şekli ve de yerleşik yerel şubeler problemi tartışmaların odak noktasını oluşturmaktadır. Üç bölümden oluşan bu çalışma kapsamında kısaca Yunan-Roma dünyasındaki festival geleneğine değinildikten sonra sporcu derneklerinin ortaya çıkış süreci, tarihi seyri, yapısı, işlevleri, merkezi otoriteyle ilişkisi ve Pisidia Antiokheia’sı özelinde yerleşik yerel şubeler sorunu incelenecektir.