Rethinking British Imperialism in Historical Context

Abstract

Kökü Latince ‘imperator’ kelimesine dayanan emperyalizm ifadesi, daha ziyade baskıcı idarelerin keyfi metotları ile alakalandırılmıştır. Yönetimsel açıdan bakıldığında ise temelde başkalarına ait kaynakların haksız kullanımı üzerinde durulmaktadır. Gerçekten de Ortaçağ’ın Avrupa adına karanlık geçen sürecinin sonuna doğru yaklaşılmışken, keşfedilen yeni topraklardan her bakımdan yararlanılıyordu. Yeryüzü belki -çok daha evvelce-, Antik Çağ’da kolonicilikle tanışmıştı ama tarihsel seyir içinde artık imparatorlukların sistem değiştirdiği kabul edilen bu süreçte, ele geçirilen topraklarda emperyal kuvvetler sadece bu toprakların sakinleriyle değil, kendi aralarında da mücadele etmişlerdi. Ancak bu mücadelede başarı kalıcı olmaya bağlıydı ve Avrupalı güçlerin her biri kendi adına ayrıntıda birbirinden ayrılan yöntemler izlemekteydi. Sömürgeciliğin coğrafî keşiflerle farklı bir boyut kazanıp okyanusların ötesine taşındığı süreçte Portekiz ve İspanya’nın yanında İngiltere, Fransa ve Hollanda adeta bir yer kapmaca yarışına girişmişti. Ancak tüm bu Avrupalı güçlerin içinde İngiltere’nin emperyal yayılmacılığı ayrı bir yere sahiptir. Elbette diğer rakipleri gibi kendi içinde belli bir düzene sahip göç politikaları ile kalıcı olmaya çalışmışlardır, ancak onları rakiplerinden ayıran çeşitli siyasi, ekonomik ve kültürel hamleleri olmuştur. Bu çalışmada özellikle 19’uncu yüzyılda altın çağını yaşayan İngiliz emperyalizmi tarihsel bağlamda ele alınacak, çağdaşı olan emperyal kuvvetlerden ayrılma nedenleri üzerinde durulacaktır.