Reformacja w miastach prywatnych w Koronie w XVI wieku

Abstract

Zarys treści: Niniejszy artykuł jest próbą podsumowania dotychczasowego stanu badań i wiedzy na temat reformacji w miastach prywatnych w Koronie. Przedmiotem zainteresowania jest m.in., czy szlacheccy właściciele miasteczek zmuszali mieszkańców do konwersji na wybraną przez siebie konfesję. Zakres geografi czny artykułu obejmuje Koronę, a właściwie jej dwie prowincje: Mało-polskę i Wielkopolskę, gdyż w Prusach Królewskich w XVI w. nie było miast prywatnych. Zakres chronologiczny określony został w tytule.The content outline: This paper attempts to summarise the body of knowledge and research carried out so far on the subject of the Reformation in private towns of the Crown. The work focuses on various issues, for example the question of whether the noble owners of towns forced their inhabitants to convert to a selected denomination. The geographical scope of the paper encompasses the Polish Crown, in particular its two provinces: Lesser Poland and Greater Poland, since no private towns existed in Royal Prussia in the 16 th century. The chronological scope is indicated in the title of the article.

„Universitas haec catholica”

“…Chronologia zjawisk jest zresztą jednym z bardzo trudnych zagadnień, także ze względu na przeciągający się w głąb XVI w. stan niepewności i płynności doktrynalnej, stopniowe formowanie odrębnych wyznań i struktur eklezjalnych oraz późne wdrażanie zdefiniowanych zmian. W Królestwie Polskim nakładało się na to przesunięcie czasowe otwartego konfliktu wyznaniowego, co potwierdza chronologia wydarzeń, zasadniczo zbieżnie wyznaczana, jak pokazują to ostatnie podsumowania (Kriegseisen, 2010, s. 46-51;Wijaczka, 2014;Ptaszyński, 2015). W pierwszej wstępnej fazie (1520-1548) przenikanie protestantyzmu miało charakter ograniczony.…”

Lud – zapomniany komponent polskiej historii

“…Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że szlachcie protestanckiej w Polsce nie zależało na pozyskaniu dla reformacji chłopów 16 i mieszczan w należących do nich miasteczkach 17 . Jedynie nieliczni z kalwinistów wprowadzali w swoich dobrach zasadę: "czyja władza, tego religia" 18 .…”