Refleksivite ve Etkileşim Açılarından Nitel Araştırmacı Olmanın Fırsatları ve Zorlukları

Abstract

Nitel araştırma sürecinde araştırmacının aktif rol oynaması nedeniyle araştırmacı-araştırma etkileşimi önem taşımaktadır. Bu etkileşimin farkındalığı anlamına gelen refleksivite, araştırma sorusunun oluşturulmasıyla başlayıp bulguların paylaşılmasıyla biten araştırma sürecinin tüm aşamalarında geçerlidir. Bu çalışmanın amacı nitel araştırma sürecinde araştırmacı-araştırma etkileşimini inceleyerek kendi süreçlerini paylaşan araştırmacıların deneyimlerini derlemektir. Özellikle başlangıç düzeyinde nitel araştırmacılar için rehberlik etmesi hedeflenen bu derlemede, süreci zorlaştırma riski taşıyan bazı konulara değinilmiş ve olası sorunlara yönelik çözüm önerileri sunulmuştur. Bu bağlamda ele alınan konular katılımcılarla araştırmacının benzerliği, hassas konularla çalışmak, araştırmacının ikincil travmatizasyonu ve rol karmaşasıdır. Katılımcılarla araştırmacının benzerliği, ortak kişisel özelliklere sahip olmak anlamındadır. Hassas konularla çalışmak, travma ve taciz gibi duygusal yoğunluğu yüksek konularda araştırma yapmayı içerir. Araştırmacının ikincil travmatizasyonu, travmaya dolaylı yoldan maruz kalarak travma sonrası stres belirtileri göstermek anlamına gelir. Rol karmaşası ise farklı amaçları olan araştırmacı ve uygulamacı rollerinin çatışmasıdır. Özellikle bu durumlarda araştırmacının bir hazırlık sürecine zaman ayırması, kendi rolünün ve araştırmasıyla etkileşiminin farkında olması, kendi etkisi ile katılımcılardan elde edilen veri arasında denge kurması, süreçte karşılaşacağı riskli durumlarla baş edebilmesi ve araştırmacı öz bakımına önem vermesi, nitel araştırmaların sağlıklı bir şekilde yürütülmesine katkı sağlama konusunda yardımcı olacaktır.

Yaşlıların Bakımında Erkek Bakıcılar: Kocalar, Oğullar

“…Bu, daha az objektif ve daha esnek bir görüşme süreci üretse de bakım verenlerin yaşadıkları zorlayıcı durumları anlatırken kendilerini güvenli ve rahat hissetmelerini sağlamıştır. Bu süreçte katılımcılarla araştırmacı benzerliğinin yanlılığa dönüşmemesi adına araştırmacı-araştırma etkileşimindeki denge günlük tutma tekniği ile korunmaya çalışılmıştır (Demirtepe-Saygılı, 2021;Çelik, Başer Baykal, ve Kılıç Memur, 2020).…”